اواخر مردادماه امسال، سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد اعلام کردند که اگر جمهوری اسلامی ایران تا آخر ماه اوت (۸ شهریور) مذاکرات هسته‌ای را از سر نگیرد، آماده فعال کردن «مکانیسم ماشه» و بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران هستند.
این در حالی است که در صورت فعال شدن مکانسیم ماشه، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که ذیل توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ لغو شده بود از جمله مسدود کردن دارایی‌های خارجی ایران، ممنوعیت سفر مقامات و تحریم تسلیحاتی، دوباره اعمال می‌شود.
البته مجلس شورای اسلامی در پاسخ به تلاش تروئیکای اروپا تاکید کرد در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج خواهد شد.
در چنین شرایطی مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران برای حضور در اجلاس سازمان همکاری‌های شانگهای که کشورهای عضو آن حدود ۲.۵ میلیارد جمعیت و بیش از ۴۰ درصد اقتصاد جهان را در خود جای دادند، به چین سفر کرد و با همتایان خود از کشورهای روسیه، چین، ترکیه، تاجیکستان، نخست وزیر پاکستان و دبیرکل سازمان ملل متحد (که در اجلاس شانگهای حضور داشت) در خصوص فضای بین المللی و تلاش تروئیکای اروپا برای فعال سازی مکانسیم ماشه و همچنین ضرورت تسریع در اجرای توافقنامه‌هایی که ایران با برخی کشورهای عضو شانگهای به امضاء رسانده است، دیدار و گفت و گو کرد.
پزشکیان در سخنرانی خود در بیست و پنجمین نشست سران سازمان شانگهای به این موضوع تاکید کرد که این سازمان به عنوان یکی از ارکان مهم چندقطبی‌سازی نظام بین‌الملل، باید در دو مسیر موازی، مشخص و شفاف برای ایجاد جهانی صلح‌آمیزتر و همچنین جهانی مهیاتر برای گسترش همکاری‌های اقتصادی گام بردارد.
همچنین رئیس جمهور پیگیری سازمان یافته‌تر دو ضرورت یا تلاش مهم یعنی «ضرورت صلح‌سازی» و «ضرورت تقویت همکاری‌های مالی برای کاهش اثرگذاری تحریم‌های یکجانبه» را به اعضای حاضر در این اجلاس پیشنهاد و بر آن تأکیدکرد.
رئیس جمهور اسلامی ایران در اجلاس شانگهای پلاس نیز یادآور شد که ایران برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک حل و فصل مسالمت‌آمیز برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود آمادگی داشته و دارد اما، توسل ناکام آمریکا و رژیم صهیونیستی به تهاجم نظامی نشان داد که گزینه نظامی کارآیی ندارد و با مقاومت قهرمانانه مردم ایران مواجه می‌شود. توسل به ساز و کار موسوم به اسنپ‌بک نیز تنها به پیچیده‌تر شدن اوضاع و تنش بیشتر منجر می شود و ایران به آمریکا و اروپا توصیه می‌کند راه‌حل‌های مبتنی بر مقابله را کنار گذشته و برای رسیدن به یک راه‌حل متعادل و منصفانه به دیپلماسی روی آورند.
پزشکیان در حاشیه این اجلاس با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه دیدار و گفت و گو کرد و با تاکید بر اجرایی شدن توافقنامه جامع بلندمدت میان ایران و روسیه، آن را زمینه‌ساز افزایش روابط و گسترش همکاری‌های فیمابین دانست.
رییس جمهور در این دیدار تصریح کرد که تسریع در اجرای همه توافقات با روسیه و رفع موانع احتمالی از مسیر اجرای آنها را شخصا پیگیری می‌کند، چرا که تبادل تجربیات و همکاری‌های علمی و دانشگاهی میان دو کشور باعث هم‌افزایی ظرفیت‌های ایران و روسیه در این زمینه‌ها می‌شود و همین موضوع بستری برای گسترش تعاملات همه جانبه دو کشور خواهد بود.
دیدار با «شی جین پینگ» رئیس جمهوری خلق چین نیز از دیگر برنامه های پزشکیان در حاشیه این اجلاس بود، رییس جمهور کشورمان در این دیدار با تاکید بر اینکه ایران ، کشوری دوست و متحدی قوی و مصمم برای چین است، بر تثبیت و تقویت صلح و امنیت در منطقه به عنوان هدف اصولی و بنیادی جمهوری اسلامی ایران تاکید و این رویکرد را مانع ظلم و تجاوز و یکجانبه‌گرایی عنوان کرد تا قانون و ارتباط کشورها از موضع برابر حکمفرا باشد، نه زور، تحمیل و تجاوز.
پزشکیان در دیدار با شی جین پینگ علاقمندی ایران به گسترش همه جانبه روابط و همکاری‌ها با چین را یادآور شد و اینکه تهران آماده همکاری برای اجرای همه مفاد توافق جامع ۲۵ ساله دو کشور است و برای این هدف باید عملگرایی هدفمند و هوشمند در دستور کار قرار بگیرد.
دیدار مسعود پزشکیان و رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه هم تاکید دیگری بر دیپلماسی فعال رئیس جمهور در شانگهای است که طرفین بر حفظ وحدت و انسجام در جهان اسلام و تقویت و گسترش روابط همسایگی تاکید کردند.
افزایش حجم مبادلات تجاری و تعاملات بازرگانی ایران و ترکیه، حمایت از توافقات میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مسیر تثبیت صلح و مخالفت با هرگونه حضور نیروهای فرامنطقه‌ای در منطقه قفقاز و آمادگی ایران برای مذاکره با آمریکا بر اساس به رسمیت شناختن حقوق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و رسیدن به یک راه‌حل برد-برد، از جمله مواردی بود که پزشکیان در دیدار با اردوغان به آنها اشاره کرد.
دیدار با «آنتونیو گوترش»» دبیرکل سازمان ملل متحد هم از نقاط عطف سفر رئیس جمهور کشورمان به چین بود که پزشکیان در این دیدار به این موضوع تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال صلح و آرامش است ولی رژیم صهیونیستی جنگ را به ایران تحمیل کرد.
رئیس جمهور در عین حال از دبیرکل سازمان ملل متحد خواست که مواضع صریح‌تری در محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان و دیگر کشورهای منطقه داشته باشد.
پزشکیان با بیان اینکه ایران در حالی مورد حمله تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی قرار گرفت که در میانه مذاکرات با آمریکا بود، به این موضوع اشاره کرد که جمهوری اسلامی ایران از ابتدای استقرار، یکی از قربانیان اصلی تروریسم بوده و تعداد زیادی از مقامات و بزرگان ایران اسلامی در اقدامات تروریستی به شهادت رسیده‌اند و امروز رژیم صهیونیستی هر کس را که دلش بخواهد، در هر نقطه‌ای از منطقه، به نام دفاع از خود، ترور می‌کند.
رئیس جمهور در ادامه با گلایه از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خصوص مدیرکل این نهاد بین‌المللی تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران تحت شدیدترین و پرتعدادترین نظام بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، اما متاسفانه این سازمان بین‌المللی حتی حاضر نشد حملات رژیم صهیونیستی به تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را که کاملا زیر نظر خود آنها فعالیت می‌کرد، محکوم کند؛ چرا که این اقدام خلاف همه قواعد و چارچوب‌های بین‌المللی صورت گرفت و آژانس هنوز هم از محکوم کردن آن طفره می‌رود.
فعال شدن اسنپ بک، تحریم جدیدی به کشور اضافه نخواهد کرد
در همین زمینه سیداسماعیل حسینی نماینده مردم شیراز و ورزقان در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا گفت: درمورد اسنپ بک باید گفت هرچند این موضوع به عنوان یک قرارداد یک طرفه و به سود غرب در برجام گنجانده شد، ولی باید اذغان کرد حتی اگر این مکانیسم فعال شود، از نظر فنی در کشور ما اتفاق جدیدی(به لحاظ تحریم) رخ نخواهد داد. چرا که در همین زمان، ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و کشور آمریکا تحریم است و در حقیقت تحریم دیگری باقی نمانده که علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شود.
وی افزود: فعال شدن مکانسیم ماشه موجب بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل خواهد شد که بیشتر این تحریم ها، اکنون ذیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعمال می‌شود. اما تنها اثر فعال سازی مکانیسم ماشه، جنبه روانی آن در جامعه است که شاید در بین مردم و بازار منجر به التهاب‌های زودگذر و مقطعی شود و در فضای بین الملل هم ممکن است برخی از کشورها به دنبال اجماع سازی علیه ایران بروند.
وی درباره اینکه تحریم‌ها چه تاثیری در حوزه صادرات انرژی خواهد گذاشت، گفت: آمریکا با تحریم های نفتی، بیمه و غیره در پی آن است که صادرات نفت ایران به صفر برسد، به عبارتی ایران در حوزه صادرات نفت ۱۰۰ درصد تحریم است ولی در همین شرایط صادرات نفت به کشورهای مورد نظر انجام می‌شود.
تلاش آمریکا سنگ اندازی در مسیر صادرات نفت ایران است
عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: آمریکا در تلاش است که در مسیر صادرات نفت برای جمهوری اسلامی ایران سنگ اندازی کند و این شیوه را از طریق ایجاد بازرسی‌هایی به وسیله همپیمانان خود در مسیر صادرات نفت انجام می‌دهد تا محموله نفتی با تاخیر به مقصد برسد و در مقصد هم فشارهایی برای عدم تحویل گرفتن محموله وارد می‌کند.
حسینی ادامه داد: اقدامی که در این شرایط دولت، مجلس و دستگاه دیپلماسی کشور باید در قبال فعال سازی مکانسیم ماشه توسط تروئیکای اروپا انجام دهند، این است که تلاش کنند این سه کشور اروپایی نامه خود را به شورای امنیت سازمان ملل متحد در این حوزه پس بگیرند. البته حتی اگر این تلاش به نتیجه نرسد، باید در نظر داشت که تحریم جدیدی به تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال می شود، اضافه نخواهد شد و باید ما در کشور فضای روانی ایجاد شده در این حوزه را مدیریت کنیم.
استفاده شایسته از ظرفیت کشورهای شرق آسیا ضروری است
عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره دستاوردهای سفر رئیس جمهور به چین برای حضور در اجلاس سازمان همکاری‌های شانگاهی گفت: رئیس جمهور در این سفر دیدارهای مهمی با سران کشورهای روسیه، چین و برخی دیگر از همتایان خود از سایر کشورها انجام داد که قطعا اثرات آن در آینده نزدیک دیده خواهد شد. اما باید نظر داشت که ایران هنوز به نحوه شایسته از ظرفیت کشورهای شرق آسیا به خوبی استفاده نکرده است.
وی با بیان اینکه دولت و وزارت امور خارجه باید به صورت مداوم کار مشترک با کشورهای شرق آسیا به ویژه چین تعریف کنند، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با بهره بردن و عملیاتی کردن قراردادهای راهبردی ۲۵ ساله با چین یا ۲۰ ساله با روسیه، از ظرفیت این دو کشور در حوزه‌های مختلف استفاده کند.
این نماینده مجلس استفاده از ظرفیت کشورهای شرق آسیا که ایران منافع مشترک با آنها دارد را یک ضرورت برشمرد و یادآور شد: تعریف پروژه‌های مشترک به صورت فعال و منظم در بازه زمانی مشخص می‌تواند در توسعه این روابط پیشرفت چشمگیری ایجاد کند. اما اینکه به صورت مقطعی فقط در برخی از اجلاس‌ها شرکت کنیم و پس از آن برای توسعه و ارتقاء روابط، اقدامات عملی و راهبردی ضعیفی انجام شود، خروجی کارآمدی برای کشور نخواهد داشت.
اجلاس شانگهای قدرت چندجانبه گرایی علیه یکجانبه گرایی را به رخ جهان غرب کشید
همچنین هادی قوامی نایب رئیس اول کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره فعال سازی مکانیسم ماشه و دستاوردهای سفر رئیس جمهور به چین گفت: در شرایط فعلی بین الملل که نظام سلطه در پی تحمیل یکجانبه گرایی به کشورهای مستقلی نظیر ایران است، سفر رئیس جمهور به چین و حضور در اجلاس همکاری‌های شانگهای این فرصت را فراهم کرد تا کشورهای حاضر در این اجلاس تصمیمات مهمی برای تقابل با یکجانبه گرایی غرب و توجه به چندجانبه گرایی در راستای تامین حقوق ملت‌ها اتخاذ کنند.
تاکید کرد: این اجلاس این پیام را به آمریکا و همپیمانان این کشور رساند که کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای وابسته به غرب نیستند و می‌توانند تعامل عمیق تر و بلندمدت تری با یکدیگر در چارچوب توافقنامه‌هایی بلندمدت به اجرا برسانند.
نماینده مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی، اجلاس سازمان همکاری‌های شانگهای را فرصت ارزشمندی برای کاهش تاثیر منفی فعال سازی مکانیسم ماشه عنوان کرد و یادآور شد: این اجلاس سبب شد انسجام و اتحاد ایران با اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای بیش از گذشته شود تا بتوانند از ظرفیت‌های مهم و اثربخشی که حدود ۲.۵ میلیارد جمعیت متشکل کشورهای عضو این سازمان و بیش از ۴۰ درصد اقتصاد جهان را دربرمی‌گیرد، استفاده کنند.
به گزارش ایرنا، مسعود پزشکیان در سفر به چین برای شرکت در بیست و پنجمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای و نیز اجلاس شانگهای پلاس، در مراسم رژه نیروهای مسلح این کشور به مناسبت جشن هشتادمین سال پایان جنگ جهانی دوم در پکن نیز شرکت کرد.
همچنین رئیس جمهور اسلامی ایران در این سفر علاوه بر سخنرانی در نشست سران شانگهای و شانگهای پلاس، با روسای جمهور چین، روسیه، ترکیه و تاجیکستان، نخست وزیر پاکستان و دبیرکل سازمان ملل متحد نیز دیدار و گفت وگو کرد و دیدار نیز با جمعی از ایرانیان مقیم چین داشت.
سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ به عنوان یک سازمان اورآسیایی و میان دولتی برای تقویت همکاری‌های چندجانبه اقتصادی، امنیتی و سیاسی و با هدف ایجاد موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه گذاری شد.
در( ۱۳ تیرماه ۱۴۰۲) بیست و سومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای که به میزبانی هند برگزار شد، ایران رسما به جمع اعضای اصلی این سازمان پیوست و این مهم، به معنای شکل گیری فرصت‌ها و ظرفیت‌های فراوان برای منافع متقابل ایران و سازمان همکاری شانگهای است. کشورهای ایران، چین، روسیه، هند، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان اعضای اصلی سازمان هستند. همچنین بر اساس آخرین تغییرات مغولستان، افغانستان و بلاروس اعضای ناظر این سازمان محسوب می‌شوند.
