داور جشنواره‌های بین‌المللی هوش‌مصنوعی در گفت‌وگو با ما؛ به‌جای مقابله مجهز به آموزش‌های تخصصی هوش مصنوعی شویم
فاطمه سادات محمدی
آستان بهارستان؛ مصطفی ضابط، داور جشنواره‌های هوش مصنوعی، در حاشیه اولین نمایشگاه آثار قرآنی تولید شده با هوش مصنوعی که در نگارستان اشراق برپا شده، درباره‌ی ظرفیت‌ها و خطرات حضور هوش مصنوعی در حوزه‌ی هنر سخن گفت و این رویداد را نقطه‌ای مهم در تقاطع هنر و فناوری توصیف کرد.
هوش مصنوعی کنار هنر باشد؛ نه در برابر آن
ضابط با اشاره به حمایت و همکاری مسئولان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «خوشبختانه همکاری خوبی انجام شد تا نشان دهیم ما در نقطه‌ی مقابل هنر نیستیم و هوش مصنوعی باید کنار هنر و هنرمند باشد.»
وی تأکید کرد که وقتی این فناوری در دستِ غیرهنرمند قرار گیرد، «می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیر» به بار آورد و «روایت‌های اشتباه» و تصورات نادرست برای عموم تولید کند.
هنرمند با هوش مصنوعی می توانند اثرگذاری بیشتری داشته باشد
داور جشنواره ادامه داد: «اما اگر این ابزار به‌دست هنرمند بیفتد، هنرمند می‌تواند ایده‌هایی را که در ذهن دارد به تصویر بکشد و آثاری اثربخش خلق کند.» به گفته وی، هدف برپایی این گالری دقیقاً نمایش همین ظرفیت‌ها و تفاوت نقش‌آفرینی است؛ تفاوت میان تولیداتِ صرفِ فناورانه و آثارِ پرداخته‌شده توسط هنرمند.
تولید آثار هوش مصنوعی در موضوعات دینی برای نخستین بار
ضابط درباره‌ی وجه تمایز این نمایشگاه با نمونه‌های مشابه در دنیا گفت: «برای اولین بار – من در هیچ کجای دنیا این را ندیدم – گالری آثاری با رویکرد قرآنی یا مذهبی که توسط هوش مصنوعی تولید شده باشد و همراهِ معرفی و تحلیل عرضه شوند. این ویژگی نسبتاً جدید و کم‌نظیر است.» وی افزود که در این نمایشگاه تابلوها با «نگاه‌های مختلف» عرضه شده‌اند.
سه نشست؛ از فرصت‌ها تا مسئله‌ی اعتبار آثار مذهبی
ضابط با اشاره به برپایی سه نشست در حاشیه این نمایشگاه گفت: نشست نخست به فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی می‌پردازد که این فناوری برای مسئولان حوزه‌های علمیه ایجاد می‌کند و در عین حال خطرات آن را بررسی می‌کند: «قضیه این است که هر کسی می‌تواند یک اثر تولید کند؛ دیگر نمی‌توان گفت کدام اثرِ مذهبی دقیقاً صحیح یا غلط است؛ و سبب ایجاد شبهه در اذهان مردم خواهد شد.
نشست دوم به مسائل تولیدکنندگان اختصاص دارد: تولیدکنندگان ملزم به رعایت پیش‌نیازها و منابع معتبر خواهند شد تا روایت‌های نادرست تولید نشود.
نشست سوم، میزگردی با هنرمندان است تا پرسش‌هایی مثل «آیا کسی که با هوش مصنوعی تولید می‌کند هنرمند است؟» را بررسی کنند و درباره‌ی تعامل بین انسان، تکنولوژی و تمامی عوامل تولید (مشابه بحث در سینما) گفت‌وگو کنند.
هوش مصنوعی در سینما؛ کارگردان حذف نمی‌شود
ضابط توضیح داد: «ما در مساله ورود هوش مصنوعی به سینما هم می‌گوییم کارگردان قرار نیست حذف شود؛ او با مجموعه‌ای از عوامل و تکنولوژی‌ها کارش را پیش میبرد. امروز هم هوش مصنوعی می‌تواند یکی از ابزارها باشد.» وی تأکید کرد که مهم است هنرمند بداند «کی و چگونه» از هوش مصنوعی استفاده کند و این موضوع باید مورد تحلیل و تامل قرار گیرد.
هشدار درباره‌ی روایت‌های نادرست و لزوم منابع معتبر
یکی از نکات برجسته‌ی سخنان ضابط هشدار نسبت به تولید روایت‌های اشتباه توسط هوش مصنوعی بود: «اگر هوش مصنوعی براساس اطلاعات نادرست یا بدون پیش‌زمینه تولید کند، روایت اشتباه شکل می‌گیرد و توسط رسانه‌ها قدرت می‌گیرد و مشکل‌ساز می‌شود.» وی توصیه کرد که تولیدکنندگان حتماً از منابع معتبر استفاده کنند، متن و تصویر را بر اساس منابع بسازند و از تولید صرفِ خروجی‌های خام پرهیز کنند.
ضابط با اشاره به فرآیند کار در این حوزه اظهارداشت: «ما بر اساس متن و منبع تصویر می‌دهیم، ترکیبی کار می‌کنیم و بعضی تصاویر را ادیت و پالایش می‌کنیم زیرا خروجی مستقیمِ یک پرامپت همیشه قابل اتکا نیست.»
با هوش مصنوعی مقابله نکنیم؛ خود را مجهز به آموزش‌های تخصصی کنیم
در پایان، ضابط پیام روشنی برای کسانی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند داشت: «مقابله نکنیم؛ آن را بپذیریم، ظرفیت‌های آن را بشناسیم، سعی کنیم از حداکثر ظرفیت‌ها بهره ببریم و در عین حال مراقب آسیب‌های احتمالی باشیم.» وی بر ضرورت آموزش، رعایت پیش‌زمینه‌های تاریخی و استفاده از منابع رسمی برای جلوگیری از تولید روایت‌های خطا تاکید کرد.
این گالری و نشست‌های تخصصی همراه با آثار متنوعِ عرضه‌شده، تلاش دارند تا مرز میان فناوری و هنر را روشن کنند و هم‌زمان مسئولیت‌پذیری در تولید محتوا با هوش مصنوعی را به بحث عمومی بیاورند موضوعی که به گفته‌ی مصطفی ضابط، «قابلِ تحلیل و تأملِ عمیق» است.پایان پیام/۱۱۰
