روایت واقعی تمدن ایرانی‌ـ‌اسلامی با گشودن درِ مخازن نسخ خطی / نیازمند عزم ملی حاکمیت و نخبگان هستیم
آستان بهارستان؛ مسعود معینی‌پور رییس کتابخانه مجلس شورای اسلامی گفت: باید نسخ خطی از مخازن، خارج و با آن‌ها روایت‌های واقعی از تمدن ایرانی اسلامی ساخته شود ؛ به این منظور نیازمند عزم ملی حاکمیت و نخبگان هستیم.
رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در بخش آغازین این مراسم ضمن عرض خیرمقدم و گرامیداشت حضور بزرگان و مهمان این برنامه، کتاب را گنجینه تجربه‌های مادی و معنوی بشر خواند و گفت: کتابخوانی، پلی میان گذشته و آینده است که ما را به درک عمیق‌ِ جهان دعوت می‌کند. در این میان، کتابدار نقشی بی‌بدیل دارد و مشاور امین جویندگان دانایی، نگهبان میراث علمی و تسهیل‌گرِ دسترسی به منابع است.
وی در ادامه با اشاره به تجربه خود در مدیریت مجموعه کتابخانه مجلس گفت: این تجربه به من اثبات کرد کتاب، کتابخوانی و کتابدار؛ سه ضلع مثلثی است که هریک بدون دیگری، اثربخش نخواهد بود. کتاب، فروغ جهان اندیشه و تجربه است؛ کتاب‌خوان، با عشق به دانایی، صفحات را جان می‌بخشد، و کتابدار آگاه، راهنمای این کشف و سفر است.
معینی‌پور در ادامه با اشاره به سابقه تاریخی کتابخانه مجلس، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، با سابقه‌ای بیش از یک قرن را حاصل جدّ و جهد صمیمانه فرهیختگان بسیاری دانست و گفت: امروز این کتابخانه به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و فرهنگی کشور تبدیل شده است و نقشی انکارناپذیر در حفظ و ارائه منابع متنوع پژوهشی دارد؛ گنجینه‌ای از دانش و تجربه‌ی نسل‌ها است که امروز از منظری انضمامی، می‌توانیم آن را «گنجینه روایت حکمرانی» جایی در میانه نظر و عمل، تبلور تراکم تجربی عالمان، حکمرانان و مردم، بدانیم.
وی با تأکید بر اینکه برای حفظ و بالندگی این میراث ارجمند، لازم است در حوزه کتاب و کتابخوانی و تولید دانش، به رویکردهای جدید بیندیشیم؛ تصریح کرد: اولین گام، فرایندی است که آن را «استنطاق سنت» می‌نامم. امروز در بسیاری از مراکز پژوهشی، که صاحب گنجینه‌های تراثیِ ارزشمندند، رویکرد غالب و مسلط، صرفاً صیانت از محتوا و آرشیوداری است؛ اما ما با همکاران مجموعه کتابخانه مجلس تلاش کردیم چنین رویکردی را که بدون عمومی‌سازی این رویکرد، توسعه ارتقاء دانش و انضمامی شدن آن امکان ندارد. به نطق واداشتن متون و تراث کاری فراتر از حفظ و صیانت از آن است و می‌تواند تجربه عملی و نظری گذشتگان را به راهبرد امروز بدل کند تغییر بدهیم و امید داریم افکار عمومی نیز متحول شود.
وظیفه فرهنگی و تاریخی ماست که میراثِ ایرانِ متمدن را به سخن درآوریم
معینی‌پور با اشاره به اینکه تاریخ سال‌های اخیر، به‌خصوص جنگی که ظفرمندانه پشت‌سر گذاشتیم، نشان داد وظیفه فرهنگی و تاریخی ماست که میراثِ ایرانِ متمدن را به سخن درآوریم، اضافه کرد: جنگ ۱۲روزه نشان داد هویت، تاریخ و فرهنگ چقدر در انسجام اجتماعی و همگرایی مردم با حاکمیت حتی درصورت نارضایتی، اهمیت دارد و پربرکت است. در پنج دهه اخیر چقدر هویت، تاریخ و فرهنگ را با هدف انسجام نسلی و تقویت هویت ایرانیِ ممزوج با اسلام تقویت کردیم و در بخش‌های مختلف فرهنگی سرمایه‌گذاری کردیم؟ و چقدر با تدابیر ناسنجیده یا بی‌اعتنایی به میراث شفاهی و مکتوب ایران عزیز، باعث واگرایی هویت اسلامی و ایرانی شدیم؟ حال، فرصت مناسبی است که به پاسخ این سوال‌ها بیندیشیم.
وی با اعلام اینکه کتابخانه مجلس، با برخورداری از همکاری و هم‌افزایی دانش نسخه‌شناسان، پیگیر این تغییر رویکرد است؛ تصریح کرد: کار ما صرفاً «گنجینه‌داری» نیست و ما مالک این آثار نیستیم؛ بلکه ما باید نسخ خطی را از محبس مخازن تاریک، رها کنیم و به استناد آن‌ها روایت‌هایی واقعی از تمدن ایرانی اسلامی بسازیم که گسست نسلی را از بین ببرد. این وظیفه، فراتر از کتابخانه مجلس و کتابخانه‌های عمومی است و عزم ملی حاکمیت و نخبگان را می‌طلبد.
رئیس کتابخانه مجلس گام بعدی را توجه به رابطه میان کتاب با «نظام دانایی و مدیرت داده» خواند و افزود: موضوع بنیادی این است که ما از منظر تولید علم به کتاب و کتابخوانی نگاه نمی‌کنیم. از این منظر، کتاب، کتابخانه و کتابخانه‌داری در کشور ما جایگاه مناسبی ندارد و دست‌کم گرفته می‌شود و مسأله، بیشتر تبدیل به یک دغدغه‌ی فرهنگی شده است تا یک سیاست راهبردی. امروز شاهدیم که ارزش داده‌ها و اطلاعات در دنیا چه تحولی ایجاد کرده است و ما در کشور نسبت به آن هنوز کم توجهیم.
معینی‌پور منشأ معضل کتاب و کتابخوانی در کشور را بی‌ارتباطی دانش مکتوب با زندگی روزمره و جاری مردم خواند و اضافه کرد: وقتی به این موضوع ذیل «نظام دانایی» و «مدیریت داده» نگاه نمی‌کنیم و آن را وارد جریان سیاستگذاری نمی‌کنیم، طبیعی است که سبد مصرف توده‌های مردم نیز خالی می‌ماند. نظام تولید دانش به سویی می‌رود، حاکمیت به سوی دیگر و مردم نیز راه سومی را انتخاب می‌کنند و روز به روز این واگرایی شدیدتر می‌شود.
وی گام بعدی را توجه به رابطه ما با تاریخ علم خواند و تصریح کرد: ضعف ما در این حوزه باعث شده علم، به عنوان پشتوانه سیاستگذاری در کشور، نقش خود را به طور کامل ایفا نکند. تاریخ علم عمدتاً توسط نظام‌های تمدنیِ رقیب طراحی شده و ما تاکنون تلاش کرده‌ایم مسائل بومی خود را در چارچوب آن پارادایم‌ها حل و فصل کنیم، بدون این که مسیری مستقل و بومی تعریف کنیم.
رئیس کتابخانه مجلس با اشاره به اینکه شناخت دقیق تاریخ علم، امکان تحلیل جریان‌ها، دستاوردها و روش‌های علمی گذشته را فراهم می‌آورد و مسیر توسعه دانش در ساختارهای بومی را هموار می‌کند، افزود: مدیریت تاریخ علم، نه به معنای مطالعه صرف گذشته، بلکه به‌عنوان ابزاری برای برنامه‌ریزیِ راهبردی، طراحی سیاست‌های علمی و کاهش فاصله میان علم و عمل اهمیت دارد، که در این زمینه ما دچار لکنت در روایت، نداشتن ساختار روایت و بهره‌نگرفتن از ظرفیت آن هستیم. کتابخانه‌ی مجلس گنجینه‌های گرانبهایی دارد که می‌تواند دستمایه‌ی تغییر و اصلاح روایت و ایجاد کنش جمعی باشد. شعار و اندیشه «گنجینه روایت حکمرانی» ما در دوره جدید نیز به همین ضرورت اشاره دارد.
وی در ادامه به اختصار به اقدامات انجام شده در معاونت‌ها و واحدهای مختلف کتابخانه مجلس در یک سال گذشته اشاره کرد و تهیه و تدوین بیانیه مأموریت و ساختار جدید کتابخانه، تشکیل شوراهای فناوری و پژوهش، اصلاح آیین‌نامه‌ها، اقدام برای تحول دیجیتال در سازمان، ایجاد تعامل میان معاونت‌ها، ایجاد و تکمیل کتابخانه‌های تخصصی، اقدامات حوزه پژوهش و نشر، اقدام برای بازنشر نشریات در جلوه‌ای متفاوت، فعالیت‌های متنوع ترویجی و علمیِ کتاب‌محور در قالب نشست‌ها و رویدادهای علمی، برگزاری نمایشگاه‌های ادواری، خدمات‌رسانی به اعضا و پژوهشگران، سامان‌دهی منابع و نشریات و اسناد، فهرست‌نویسی، مرمت، فراهم‌آوری و خرید منابع و توجه فنی و انضمامی به میراث نسخ خطی و سنگی و مهمتر از همه ایجاد دالان ارتباط بین اهالی علم و اندیشه با حاکمیت با محوریت مسئله‌های روی میز حاکمیت را از جمله این اقدامات خواند.
وی تصریح کرد: کتابخانه تلاش می‌کند و خدمات خود را به سه گروه مخاطب یعنی مردم، نخبگان و حاکمیت ارائه دهد و محصولات متنوعی را برای هر گروه طراحی کرده است.
رئیس کتابخانه مجلس در ادامه با اشاره به تغییر احکام و ترمیم معیشت کارکنان مجلس در دوره جدید، گفت: این موضوع بیش از آن که خواست به‌حق کارکنان کتابخانه باشد، دغدغه مدیران بوده است. تحقق این خواست، محصول پیگیری‌های مکرر، هماهنگی‌ها، صرف وقت و توجیه وجوه قانونی برای مبادی ذی‌ربط بوده است، که اگر نبود اهتمام مساعی ویژه‌ی ریاست محترم مجلس جناب آقای دکتر قالیباف و هیات امناء محترم کتابخانه، این مهم به انجام نمی‌رسید، کما اینکه دغدغه بیش از یک دهه‌ی اخیر همکاران من در کتابخانه بوده است.
معینی‌پور در پایان ابراز امیدواری کرد که این مناسبت ارجمند، یادآور اهمیت خواندن و نقش کتاب در زندگی فردی ما باشد و الهام‌بخش حرکت‌های فرهنگی و علمیِ مجموعه کتابخانه مجلس در آینده نزدیک شود.
جامعه برای فرار از جنون پناهی جز کتاب ندارد
محسن اسماعیلی، معاون راهبردی و امور مجلس رئیس‌جمهور از دیگر سخنرانان این مراسم نیز در سخنانی با اشاره به اهمیت حقیقی کتاب و دانایی، عنوان کرد: در صدر اسلام زمانی که پیامبر بشر را از تاریکی نجات داد و انسان را به انسان تبدیل کرد، به او تهمت دیوانگی زدند. خداوند در دفاع از پیامبرش درمقابل توهین و تهمت جنون که جاهلان به او روا می‌داشتند، یک قسم یاد کرد و گفت قسم به قلم و کتاب که تو دیوانه نیستی! به اعتقاد من زیباترین کلامی که راجع به کتاب و قلم می‌توان گفت، همین آیه «ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ …» است.
معاون راهبردی و امور مجلس رئیس‌جمهور با تکیه بر این مقدمه، گفت: ما وارث چنین فرهنگی هستیم و این نشان می‌دهد که اگر جامعه‌ای می‌خواهد از جنون فاصله بگیرد چاره‌ای جز پناه بردن به کتاب و قلم ندارد؛ لذا به هر میزان که کتابخوانی در یک جامعه ارزش داشته باشد، به همان اندازه جامعه فرزانه خواهد بود.
در بخش پایانی این آئین ضمن رونمایی از ۸ اثر تازه انتشارات کتابخانه مجلس، از محمدکاظم رحمتی، نسخه‌پژوه برجسته، محمدحسن پارسائیان، کتابدار برگزیده و کارمند بخش مخزن کتابخانه مجلس، اکبر تهرانی شفق، پژوهشگر و نویسنده و عضو فعال کتابخانه مجلس، رضا شجری، مدیر کتابخانه مرکز پژوهش‌های مجلس و ابوطالب درویشان، پژوهشگر برگزیده دیوان محاسبات کشور با حضور دکتر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی تقدیر شد.پایان پیام/
