نیره سادات محمدی
آستان بهارستان؛ کاهش فرزندآوری در ایران، اگرچه زنگ هشدار است، اما بههیچوجه نشانه بنبست نیست. تاریخ اجتماعی ایران نشان داده هرگاه جامعه توانسته میان «زندگی بهتر» و «خانواده پایدار» تعادل ایجاد کند، امید دوباره جوانه زده و خانواده جان تازه گرفته است. مسئله امروز جمعیت، نه نخواستن زندگی، بلکه جستوجوی «زندگی باکیفیت» است؛ و این، فرصتی برای اصلاح مسیر سیاستگذاری است.
خانواده ایرانی در حال عبور از یک مرحله گذار است. خانوادهای که دیگر فقط بر بقاء و معیشت استوار نیست، بلکه کیفیت روابط، سلامت روان و رشد فردی اعضا برایش اهمیت یافته است. این تحول، تهدید نیست؛ نشانه بلوغ اجتماعی است.
جامعهای که به کیفیت میاندیشد، اگر درست حمایت شود، میتواند آیندهای پایدارتر بسازد.در این میان، زنان نقش کلیدی دارند. زن امروز ایرانی، آگاهتر، تحصیلکردهتر و فعالتر از گذشته است و همین ویژگیها میتواند بزرگترین سرمایه اجتماعی کشور باشد.
«امید»؛ حلقه گمشده سیاستهای جمعیتی
تجربههای جهانی نشان میدهد هر جا زنان توانمند شدهاند، خانواده نیز قویتر شده است؛ مادری در دنیای امروز بهمعنای کنارگذاشتن رؤیاها نیست؛ بلکه میتواند بخشی از یک زندگی متعادل و رضایتبخش باشد، به شرط آنکه سیاستها همراستا با واقعیت زندگی طراحی شوند.
«امید» به زنان انگیزه فرزندآوری میدهد
امید دقیقاً از همین نقطه آغاز میشود: از بازتعریف حمایتها. حمایت از جمعیت یعنی حمایت از والدین؛ یعنی ایجاد محیطهای کاری دوستدار خانواده، مرخصیهای مشترک پدر و مادر، امنیت شغلی، خدمات مراقبت از کودک و تقسیم عادلانه مسئولیتهای خانوادگی. اینها نه شعار، بلکه ابزارهای آزموده شدهای هستند که در بسیاری از کشورها نتیجه دادهاند.
نقش مردان نیز در این مسیر تعیینکننده است. خانواده آینده، خانواده مشارکتی است؛ خانوادهای که در آن پدر، همکار مادر در تربیت فرزند و مدیریت خانه است. ترویج این الگو، نه تضعیف خانواده، بلکه تقویت بنیان آن است.
فرزندآوری؛ انتخابی که میتواند دوباره جذاب شود
وقتی مسئولیتها عادلانه تقسیم شود، میل به فرزندآوری بهجای فشار، به انتخابی آگاهانه تبدیل میشود.
اصلاح سیاستها مسیر جمعیت کشور را تغییر میدهد
جامعه ایرانی هنوز به خانواده باور دارد. نشانهاش اهمیت بالای ازدواج، روابط خویشاوندی و تمایل گسترده به داشتن فرزند ـ هرچند با تأخیر ـ است. این سرمایه فرهنگی، اگر با سیاستهای هوشمندانه همراه شود، میتواند مسیر جمعیت را اصلاح کند.
بحران جمعیت، بیش از هر چیز، پیام یک مطالبه است؛ مطالبه زندگی امنتر، قابل پیشبینیتر و انسانیتر. پاسخ به این مطالبه، نه در اجبار، بلکه در اعتمادسازی است. تجربه نشان میدهد هر جا امید تقویت شده، آینده ساخته شده است.
جمعیت از دل امید متولد میشود. اگر سیاستگذاری بتواند امید را به خانهها بازگرداند، خانواده ایرانی بار دیگر به آینده «سلام» خواهد کرد؛ آیندهای که در آن فرزند، نه دغدغه، بلکه امتداد طبیعی یک زندگی خوب است.پایان پیام/۱۱۱
