۱۰ها بنای تاریخی منحصر به‌فرد در قم منهدم شد / حرم قم حریم ندارد
فاطمه سادات محمدی
آستان بهارستان ؛ یک کارشناس باستان شناسی معتقد است ۱۰ها بنای تاریخی منحصر به‌فرد در قم منهدم و به حریم حرم حضرت معصومه سلام الله علیها در بسیاری از موارد تعرض شده است.
به گزارش خبرنگار آستان بهارستان ؛ درخصوص حریم حرم حضرت معصومه سلام الله و امکان ثبت یونسکو برآن شدیم تا با سیامک سرلک دارای دکترای باستان‌شناسی که سابقه عضویت در شورای عالی کارشناسی اشیای تاریخی-فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، عضو شورای پژوهشی پژوهشکده باستان‌شناسی(به مدت ۱۰سال)، مسئول سالن موزه ایران باستان و مسئول بخش پیش از تاریخ موزه ملی ایران، نماینده موزه ملی ایران در کارشناسی اشیای تاریخی فرهنگی و رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی تنها بخشی از رزومه وی است به گفت وگو بپردازیم.
وی مولف دو کتاب و دارای ۲۹ مقاله است و سابقه بیش از ۲۷ کار پژوهشی را در کارنامه خود دارد و دو سال رتبه پژوهشگر برتر پژوهشگاه میراث فرهنگی را کسب کرده و از سال ۹۰ تاکنون مدیر پایگاه میراث فرهنگی(محور تاریخی-فرهنگی) و عضو شورای ثبت حرائم اداره‌کل میراث فرهنگی استان قم است.
وی گفت: بعید می‌دانم با ساخت وسازهای غیراصولی و از بین رفتن حریم منظری حرم و فجایعی که از سوی برخی از مدیران در ارگان‌های ذیربط در شهر قم با از بین بردن حریم منظری حرم انجام شده، زمینه‌ای برای ثبت جهانی وجود داشته باشد.
این کارشناس باستان شناسی ایران اظهارداشت: حرم با حریم اطراف آن تعریف می شود اما در ۱۵ تا ۲۰ سال اخیر بافت تاریخی ارزشمند و ۱۰ها بنای تاریخی گاه منحصربفرد مانند منزل مادر یکی از شاهان قاجار در پیرامون حرم منهدم و تبدیل به پارکینگ شد.
وی افزود: ایجاد زیرگذر و پل روگذر، پارکینگ حرم، توسعه کاملا غیراصولی، نامتناسب و نامتجانس حرم با سازه‌های مدرن به سبک سعودی و سبک‌های ناهمگون، ایجاد پایه‌های مونوریل در نزدیکی حرم، بناهای پیرامون حرم با معماری کاملا نامتناسب و… از جمله این فجایع است.
حرم قم حریم ندارد
وی با بیان اینکه حرم حریم ندارد، افزود: با ساخت وسازهای وحشتناک اطراف حرم حریم منظری کمی مانده و در عرصه آن تعدی شده است.
سرلک عنوان کرد: ایران از لحاظ معماری دارای سبک معماری جهانی باستانی و تاریخی است اما تلفیقی از سبک‌های مدرن و سنتی و… نامتناسب غیرهمجنس وجود دارد و الگوبرداری‌هایی از کشور سعودی شده که آنان اصلا سبک معماری ندارند.
وی تصریح کرد: ثبت یونسکو ضوابط و اصول سختگیرانه‌ای دارد و ناظر یونسکو اگر حضور پیدا کند دستور می‌دهد تمام بناهایی که ساخته شده تخریب شود؛ آیا این کار را انجام می‌دهند؟ آیا امکان‌پذیر است؟ بناهای تاریخی منهدم شده برمی گردند؟
وی اظهارداشت: مونوریل در تمام دنیا منسوخ و جمع‌آوری شده و هم‌اکنون در کل کره زمین ۱۶۰ کیلومتر خط مونوریل وجود دارد اما نسخه بدون دوایی بود که برای قم پیچیدند.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی قم با اشاره به سیل سال ۸۸ قم که چهار کشته برجای گذاشت، به ۵۰ خودرو آسیب وارد کرد،۱۸۰۰ دام تلف شد و آن زمان ۱۳۰ میلیارد تومان به قم خسارت وارد کرد، گفت: برخلاف تصور برخی که قم را شهری خشک و قمرود را رودخانه‌ای کوچک می دانند این رودخانه امکان طغیان دارد و اگر یک بار دیگر چنین سیلی بیاید گل ولای و سنگ با پایه‌های مونوریلی که وسط رودخانه به‌کار گذاشتند برخورد می کند و آب به سمت حرم و اطراف آن سرازیر می‌شود.
وی تاکید کرد: اگر کشور تخصصی اداره می‌شد، هرکس در جایگاه خودش بود و کسانی که دغدغه تاریخ و فرهنگ دارند سر‌کار می‌آمدند این قبیل اتفاق‌ها رخ نمی‌داد.
نیازمند افراد دلسوز و متخصص هستیم
وی عنوان کرد: ثبت یونسکوی حرم برای آیندگان، اصلاح وضعیت حرم و اطراف آن، دغدغه قوی و افراد متخصص دلسوز می خواهد.
سرلک گفت: گاهی با مرمت یا تخریب، کار اصلاح می شود اما در اطراف حرم قم تخریب زیاد بوده و حتی از فاصله کوتاهی مانند خیابان شهدا نمی توان حرم را مشاهده کرد.
وی درخصوص ساختمان درحال ساختی که در عرض کم خیابان سبب ترافیک بیشتر و بدمنظر شدن این قسمت شهر به سمت حرم می‌شود، گفت: ساخت چنین ساختمانی وضعیت را بدتر می کند و اقدام نادرستی است.
وی با بیان اینکه برخی در قم گوش به ضوابط میراث فرهنگی نمی‌دهند و ثبت جهانی را به آرزویی برای قم تبدیل کرده‌اند، گفت: قم دیگر بافت تاریخی ندارد و در حد چند لکه کوچک پراکنده باقی مانده که به همین بافت و چند بنایی که مانده هم رحم نمی‌شود.
عضو شورای ثبت حرائم اداره کل میراث فرهنگی استان قم درپاسخ به اینکه ثبت جهانی نشدن حرم حضرت معصومه سلام الله علیها چه حقی از مردم این شهر ضایع کرده است؟ گفت: هر اثری با ثبت جهانی متعلق به کل بشریت می شود و سالانه بودجه قابل توجهی از طرف یونسکو برای نگهداری و معرفی آن اختصاص داده می‌شود.
وی با بیان اینکه سال‌هاست که یکی از بزرگترین معضلات قم ناتوانی در جذب گردشگر است، گفت: با ثبت جهانی یک اثر نظر تمام مردم دنیا به آن جلب می‌شود زیرا آنقدر اهمیت داشته که به عنوان نمادی از تمدن بشریت ثبت شده لذا طرح‌های بزرگ جهانی انجام می‌شود که ساخت هتل‌های استاندارد، ساخت دانشگاه و مطالعات و پژوهش‌های سالانه ضابطه‌مند از جمله طرح‌ها است که گردشگران فراوانی را برای کشورها دارد.
سرلک بیان کرد: آمدن گردشگر برای همه مکان‌های گردشگری قم مفید بود و اقتصاد قم را متحول می کرد؛ کسانی که برای حرم، حریم و منظر نگذاشتند باید پاسخگو باشند.
وی گفت: در داخل حرم هم ساخت وسازهای غیرکارشناسی انجام می شود به عنوان مثال خیلی راحت کاشی‌های قدیمی را دور می‌ریزند؛ مگر نمی‌گویند کاشی‌ها برای دوره صفویه نبوده و برای ۵۰ سال پیش است؟ آن را هم نباید تخریب می‌کردند.پایان پیام/۱۱۰
