بدمصرفی و تعرفه‌های پایین، چالش جدی در مسیر پایداری منابع آبی
آستان بهارستان؛ مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم اعلام کرد: افق پیش‌بینی‌شده برای تأمین آب این استان که تا سال ۱۴۱۵ طراحی شده بود، به‌دلیل افزایش مصرف و رشد جمعیت، عملاً در سال ۱۴۰۳ به پایان رسیده است.
مهندس مهدی نظرزاده امروز در نشست خبری با اصحاب رسانه، با تأکید بر پایان یافتن افق طراحی‌شده برای تأمین آب استان گفت: «بر اساس پیش‌بینی‌ها، منابع موجود می‌توانست تا سال ۱۴۱۵ پاسخ‌گوی نیازهای آبی استان باشد، اما به‌دلیل رشد مصرف، این افق در سال جاری پایان یافت. برای جبران این وضعیت، نیازمند انتقال مصرف از صنعت به شرب هستیم.»
پساب، جایگزین آب صنایع می‌شود
وی با اشاره به تخصیص ۱۸۱ میلیون مترمکعب آب از سرشاخه‌های دز افزود: «از این مقدار، ۱۴۴ میلیون مترمکعب مربوط به استان قم است که در مرحله اول، ۱۰۳ میلیون مترمکعب آن برای شرب و ۴۱ میلیون مترمکعب برای صنعت در نظر گرفته شده بود. اما هم‌اکنون صنعت باید مصرف خود را به پساب منتقل کند.»
نظرزاده تصریح کرد: «با اجرای کامل سامانه انتقال و پروژه‌های علاج‌بخشی، امیدواریم سهم آب شرب را به حداکثر و سهم صنعت را به حداقل برسانیم.»
سامانه نیمه‌تمام انتقال آب؛ مانع مدیریت در مواقع بحرانی
وی در ادامه گفت: «سامانه انتقال به‌طور کامل اجرا نشده و در شرایط سیلابی، بخشی از آب به‌دلیل ظرفیت محدود تونل به سمت پایین‌دست منحرف می‌شود. برای مدیریت بهتر آب‌های جاری و رسوبات، پروژه‌ای تحت عنوان علاج‌بخشی منابع آب قم در دستور کار قرار گرفته که شامل احداث بند در بالادست تونل است.»
نهضت ملی مسکن، نیاز آبی ۲۷ میلیون مترمکعبی ایجاد می‌کند
مدیرعامل آبفای قم با اشاره به طرح نهضت ملی مسکن در استان گفت: «این طرح نیاز آبی جدیدی بالغ بر ۲۷ میلیون مترمکعب در سال ایجاد کرده و تلاش می‌شود بخشی از آن از محل تکمیل سامانه انتقال تأمین شود.»
شوری آب شرب قم افزایش یافته است
وی با اشاره به وضعیت کیفی آب شرب در سال جاری تأکید کرد: «آب قم از نظر استانداردهای کیفی در وضعیت مطلوبی قرار دارد، اما شوری آن نسبت به سال گذشته افزایش یافته که به‌دلیل ترکیب آب چاه‌ها با منابع سطحی در دوره‌های کم‌آبی است.»
پوشش پایین فاضلاب؛ فاصله زیاد قم با کلان‌شهرها
نظرزاده در ادامه افزود: «تنها ۴۲ درصد جمعیت قم تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند، در حالی که میانگین کشوری ۵۶ درصد و متوسط کلان‌شهرها حدود ۷۵ درصد است.»
وی گفت: «پروژه‌های توسعه فاضلاب با حمایت استاندار و نمایندگان استان در حال پیشرفت است و هدف‌گذاری شده تا طی چهار سال آینده، پوشش به ۷۰ درصد برسد.»
توسعه فاضلاب در مناطق اولویت‌دار
نظرزاده مناطق انسجام، بلوار غدیر و بخش‌هایی از مناطق دو، سه و شش را در اولویت توسعه شبکه فاضلاب دانست و افزود: «کمبود زیرساخت، سکونت‌های غیررسمی و محدودیت‌های قانونی، روند اجرای پروژه‌ها را کند کرده، اما با همکاری شهرداری، شورای شهر و سایر دستگاه‌ها در حال رفع این موانع هستیم.»
نیمی از پساب قم بلاتکلیف است
وی همچنین گفت: «سالانه حدود ۳۹ میلیون مترمکعب پساب در قم تولید می‌شود که تنها ۱۸ میلیون مترمکعب آن تعیین تکلیف شده است. بخشی از این پساب برای آبیاری فضای سبز توسط شهرداری و منابع طبیعی استفاده می‌شود و شرکت شهرک‌های صنعتی نیز در حال آماده‌سازی زیرساخت‌های استفاده صنعتی از آن هستند.»
شکاف درآمدی شدید در تأمین هزینه‌های آب
مدیرعامل شرکت آبفای قم با اشاره به شکاف درآمدی شدید در تأمین هزینه‌های آب گفت: «۸ درصد مشترکان پرمصرف خانگی، ۴۳ درصد از درآمد آب‌بهای این بخش را تأمین می‌کنند، در حالی که هیچ‌کدام از مشترکان، حتی بدمصرف‌ها، بهای واقعی آب را نمی‌پردازند.»
وی افزود: «مشترکان کم‌مصرف تنها ۱۱.۵ درصد از قیمت تمام‌شده را پرداخت می‌کنند و بدمصرف‌ها نیز تنها حدود ۱.۶ برابر قیمت دفتری، در حالی که قیمت واقعی حداقل دو تا سه برابر این مقدار برآورد می‌شود.»
هشدار درباره مصرف آب در روستاها
نظرزاده با ابراز نگرانی از افزایش مصرف در روستاها گفت: «در برخی روستاها مانند جعفریه، سرانه مصرف آب به ۲۸۷ لیتر در روز رسیده که بیش از دو برابر الگوی تعیین‌شده است.»
هدررفت ۷۵ درصدی آب در دستگاه‌های تصفیه خانگی
وی تأکید کرد: «در شهر قم، حجم زیادی از آب در دستگاه‌های تصفیه خانگی هدر می‌رود. حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد آب ورودی این دستگاه‌ها به فاضلاب می‌ریزد، در حالی که این آب قابلیت استفاده مجدد برای شست‌وشو و آبیاری فضای سبز خانگی را دارد.»
الزام جمع‌آوری آب باران در ساختمان‌ها؛ راهکار ساده برای کاهش مصرف
مهندس نظرزاده همچنین از پیگیری برای الزام استفاده از مخازن جمع‌آوری آب باران در ساختمان‌ها خبر داد و گفت:
«در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قم، حتی حجم اندک بارندگی هم ارزشمند است. به‌عنوان نمونه، روی پشت‌بام صد متری می‌توان سالانه حدود ۱۵ هزار لیتر آب ذخیره کرد.»
وی افزود: «بر اساس مصوبه شورای عالی آب در سال ۱۴۰۳، سازمان نظام مهندسی موظف شده مقررات مربوط به جمع‌آوری آب باران را در مباحث مقررات ملی ساختمان بگنجاند.»
ناترازی مالی در بخش فاضلاب
مدیرعامل شرکت آبفای قم در پایان با اشاره به وضعیت مالی این شرکت گفت: «در بخش آب، حدود ۹۹ درصد هزینه‌ها از محل درآمدها تأمین می‌شود، اما در بخش فاضلاب، تنها ۵۷ درصد از قیمت تمام‌شده جبران می‌شود. این وضعیت ناترازی، اصلاح شبکه و نوسازی زیرساخت‌ها را با چالش روبه‌رو کرده است.»
