ضرورت تدوین طرح جامع حمل و نقل کشور روی میز مرکز پژوهش‌های مجلس

معاونت مطالعات زیربنایی این مرکز در گزارشی با عنوان «ضرورت تدوین طرح جامع حمل و نقل کشور» آورده است: رصد و ارزیابی میزان تحقق اهداف تعریف شده در قوانین توسعه کشور از یکسو در راستای انجام وظیفه نظارتی مجلس شورای اسلامی مبنی بر نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی قرار می‌گیرد و از سوی دیگر، می‌تواند برای تدوین برنامه‌های واقع‌بینانه‌تر و متناسب با ظرفیت و توان دستگاه‌های اجرایی در قانون برنامه هفتم توسعه کشور مفید باشد.

در این گزارش آمده است: براساس قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵، دولت موظف به تصویب طرح جامع حمل و نقل کشور در هیات وزیران شد. تهیه این طرح در دولت برعهده وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت، اما متأسفانه به رغم شروع مطالعات و تهیه مدل پیش‌بینی تقاضای سفر (فاز اول مطالعات) در سال ۱۳۹۷، انجام فاز دوم مطالعات برای طراحی شبکه بهینه حمل‌ و نقل کشور و در نتیجه تکمیل مطالعات جامع حمل‌ و نقل تا ابتدای سال ۱۴۰۰ آغاز نشده است.

معاونت مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود با اعلام اینکه وزارت راه و شهرسازی همچنان موفق به تحقق وظیفه قانونی نشده است، یادآورشد: اگرچه تهیه طرح جامع حمل و نقل کشور مسئله‌ای پیچیده و نسبتاً زمانبر است، اما به دلیل اهمیت بسیار زیاد این موضوع (که در این گزارش اجمالاً به آن اشاره شد) و قریب به پنج سال معطل ماندن حکم قانون احکام دائمی کشور و با توجه به نیروی انسانی متخصص و توان کافی در کشور، ضروری است برنامه‌ریزی برای استفاده از همه ظرفیت‌های موجود با هدف تسریع در تکمیل این مطالعات از مهمترین اولویت‌های وزارت راه و شهرسازی قرار داشته باشد.

بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، طی سال‌های گذشته، طرح‌های توسعه‌ای متعددی در بخش‌های جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی به صورت از هم گسیخته و بدون لحاظ کردن ماهیت شبکه‌ای موضوع حمل و نقل، به صورت جزیره‌ای تصویب و به موقع اجرا گذاشته شده‌اند.این طرح‌ها هر چند از نگاه مقطعی منافعی را برای برخی از بخش‌ها ایجاد خواهند کرد، اما به دلیل عدم یکپارچگی با کل شبکه حمل و نقل کشور، هزینه فرصتی که برای کل کشور و چه بسا برای همان بخش‌ها ایجاد می‌کنند، می‌تواند بسیار بیشتر از منافع حاصل از پیاده‌سازی آنها باشد.

بر این اساس، لازم است تغییر نگرشی در میان مسئولان دخیل در تصمیمات حمل‌ و نقلی کشور مبنی بر توجه به عدم‌النفع‌های ناشی از استفاده نکردن از ابزارهای تخصصی برنامه‌ریزی حمل و نقل (از جمله مدل برنامه‌ریزی حمل و نقل که امکان شبکه‌ای و یکپارچه دیدن کل سیستم حمل‌ و نقل را فراهم می‌کند) صورت پذیرد. تکیه بر اولویت تعیین شده پروژه‌ها با استفاده از طرح جامع حمل‌ و نقل کشور در زمان تصویب و تخصیص اعتبارات یکی از اقدامات اساسی در این زمینه است.

منبع: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی