به مناسبت شهادت امام هشتم: معرفی قرآن منسوب به امام رضا (ع) در موزه فاطمی

یادداشتی از حجت الاسلام محمدباقر مشکاتی؛ کارشناس موزه فاطمی

آستان بهارستان؛ قرآن منسوب به امام رضا علیه السلام در موزه فاطمی حرم حضرت معصومه سلام الله نگهداری می شود. این قرآن به خط مبارک امام هشتم نگاشته شده است.

این اثر شامل بخش‌هایی از پنج سوره مبارکه قرآن مجید و نزدیک به سه جزء است و کل آیات موجود دراین قرآن ۷۰ برگی ۲۰۴ آیه از سوره‌های یونس، هود، یوسف، رعد و ابراهیم است.

امام علی بن موسی بن جعفر علیه السلام متولد ۱۴۸ق و شهادت ۲۰۳ق هشتمین امام شیعه اثناعشری هستند که مشهورترین لقب ایشان رضا است. در روایتی از امام جواد علیه السلام آمده که لقب رضا از سوی خداوند به پدرشان داده شده و به عالم آل محمد صلوات الله علیه و آله نیز شهرت دارند.

مهاجرت امام رضا علیه السلام که در سال ۲۰۱ق به دستور و اجبار مأمون عباسی به ایران و مرو صورت گرفت. آمدن امام هشتم برکات زیادی را برای سرزمین و مردم ایران به همراه داشت. این امر منجر به مهاجرت امامزادگان زیادی به سمت ایران شد که به شناخت اهل بیت(ع) و فرهنگ آنان در ایران و گرایش بیشتر مردم حق‌طلب ایران به سمت تشیع کمک شایانی کرد. در سراسر ایران یادگارها و آثار ارزشمندی از این امام رئوف برجای مانده است.

یکی از آثاری که از امام رضا علیه السلام در موزه آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها موجود است قرآنی است که منسوب به آن حضرت است. این قرآن به خط مبارک امام رضا علیه السلام نگاشته شده است.

در ادامه به معرفی این اثر ارزشمند می پردازیم:

این اثر شامل قسمتی از قرآن مجید به خط کوفی بر روی پوست آهو در ابعاد ۲۲ در ۱۴.۸ سانتیمتر است. این قرآن دارای تذهیب و تزئین به شیوه قرن سوم قمری است.

در صفحه نخست این قرآن در سه سطر به قلم نستعلیق تحریری که متعلق به اواخر دوره صفوی است چنین نوشته است:

« سور قرآن قطع وسط بیاضی به خط کوفی که بر ورق آهو نوشته‌اند و می نماید که خط مبارک حضرت امام الجن والانس علی بن موسی الرضا علیهما التحیه و الثناء است.»

هر صفحه این قرآن مشتمل بر هشت سطر با اعجام زرین و شنجرفی و مرکب مشکی و قهوه‌ای است. دارای جلد الحاقی با روکش تیماج و سرطبل طلاپوش با نقوش اسلیمی و ترنجدار است.

دو صفحه آغازین و دو صفحه پایانی این اثر با گل‌های هشت پر بزرگ در وسط و حواشی با نقوش هندسی مذهب با قدرت گرافیکی عالی به رنگ زرین و مشکی تذهیب شده و سر سوره های و عناوین این قرآن به قلم زرین است و پایان آیات در تمام صفحات با گل‌های سه پر زرین و در برخی صفحات به شکل شمسه و ترنج‌های الوان است.

بخش‌هایی از پنج سوره مبارکه قرآن مجید و نزدیک به سه جزء در این قرآن آمده است.

کل آیات موجود دراین قران ۷۰ برگی ۲۰۴ آیه به شرح زیر است:

۴۱ آیه از سوره یونس از جمله آیات ۶۱ و ۶۲ و آیات ۷۰ تا انتهای این سوره

۱۲۰ آیه از سوره مبارکه هود شامل آیات اول و دوم و آیه ۶ تا انتهای این سوره

۹۹ آیه از سوره مبارکه یوسف شامل آیه اول تا ۴۱ و آیات ۵۰ تا ۵۹ و همچنین آیه ۶۴ تا انتهای این سوره

۱۸ آیه از سوره مبارکه رعد شامل آیات ۲ تا ۶، ۱۳ الی ۱۶ و ۳۵ تا ۴۳ این سوره

۲۶ آیه از سوره مبارکه ابراهیم شامل آیات اول تا ۲۶ این سوره

گفتنی است تعداد ۷۰ ورق از این قرآن در سال ۱۳۷۳ توسط سیدمهدی سادات طالقانی به موزه آستان مقدس بانوی کرامت اهدا شده است.

در سال ۱۳۸۸ نیز ۱۰ ورق دیگر باقی مانده از این قرآن نیز به این موزه اهدا شده که هنوز به این قرآن ملحق نشده است.

این قرآن ارزشمند در موزه آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها در گنجواره‌ای که با عنوان بیت النور تعبیه شده است و در کنار آثار یادآور عبادت حضرت معصومه سلام الله علیها در مدت اقامتشان در قم به نمایش در آمده است.

علاقه مندان جهت بازدید این قرآن خطی ارزشمند و به همراه صدها اثر نفیس تاریخی و هنری موزه آستانه، می توانند همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۱۷ عصر مراجعه نمایند.پایان پیام/۱۱۰