یک مدرس حوزه در گفت وگو با ما: کوتاهی دولتمردان و رسانه ملی دلیل کاهش اقبال به حجاب/ اجبار دلیل گریز از حجاب
فاطمه سادات محمدی
آستان بهارستان؛ یک مدرس حوزه علمیه در گفت وگو با خبرنگار ما اظهارداشت: کوتاهی دولتمردان و رسانه ملی دلیل کاهش اقبال به حجاب است؛ اجبار دلیل گریز از حجاب در جامعه ما است.
حجاب در جامعه ما به عنوان یک مساله قابل بحث است که در همه جوامع برای آن یک حد و مرزی تعریف شده است. در خصوص حفظ حجاب و علت گریز از حجاب برخی افراد با افزایش سن با استاد ضحی محمدی مبلغ دانش آموزی و مدرس آموزش مهارت های تبلیغ دانش آموزی به گفت وگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه می آید:
- چه موانعی باعث شده افراد در دوره نوجوانی و جوانی از حجاب دور شوند؟
عوامل آن در اقشار مختلف مردم متفاوت است. می توان جامعه را به سه دسته تقسیم کرد؛ نخست متدینین که مسئله حجاب در آنها نهادینه است، دوم افرادی که قیود و حساسیت جامعه مذهبی را ندارند و حجاب برای آنها یک تعریف دیگری دارد و سوم افرادی که حجاب و فضای دینی را نمی پسندد و تفکری سکولار و گاه ضد دین دارد.
حجاب برای هر دسته بروز متفاوتی دارد و دلیل بی رغبتی به آن یکسان نیست.
بنده در خصوص علت کنار گذاشتن حجاب در قشر متدینین تحقیقی داشتم یکی از مسائلی که در این قشر سبب دور شدن از حجاب شده، اجبار خانواده است که بعضا درست هم نیست و با روش های ناصحیح همراه است.
اجبار دلیل گریز از حجاب
حجاب گذاری کودکان به دلایلی مانند اجبار پدر یا مادر، علاقه خود کودک، شرایط خانوادگی، تقلید از حجاب مادر و دیگر اعضای خانواده، است
در برخی خانواده‌های متدین یا کودک علاقه دارد که حجاب داشته باشد یا به اجبار از پوششی مانند روسری یا چادر استفاده می کند که فرد در سن کودکی با والدین همراهی می کنند.
اما حجاب گریزی در دوران نوجوانی خود را نشان می دهد زیرا نوجوان روحیه استقلال‌طلبی پیدا می‌کند و تمایل دارد که هویت شناسی اش را خودش تجربه کند، خودش انتخاب کند، درک کند یا از همسالان خود تقلید کند؛ اینجا است که نوجوانان نسبت به مسائل مختلف از جمله حجاب زاویه نشان می دهند.
نوجوانان به دو دسته تقسیم می شوند برخی از آنها مخالفت خود را بروز می دهند و برخی دیگر در فضای اجبار حجاب را می پذیرند که بروز مخالفت برای این افراد در دوران جوانی رخ می دهد.
حجاب در جامعه ما تفهیم نشده است
به دلیل نبود هماهنگی و تفهیم پذیری درست از مساله حجاب در خانواده ها افراد در سنین بالاتر از حجاب فاصله می گیرند.
حجاب با دلیل و منطق پذیرفته می شود
جامعه و مصداق آن مدارس و فضاهای دیگر هم در این خصوص تحمیلی عمل می کنند درصورتی که باید عقلی و منطقی رفتار کرد.
افراد در نوجوانی ذهن پویا و حقیقت پذیر دارند و باید دلایل برای آنان بیان شود تا پس زدگی رخ ندهد باید با اقبال حجاب را انتخاب کنند.
در همه جوامع به اینگونه است که عموم مردم، متاثر از فرهنگ قالب در جامعه هستند و مردم سمت هر فرهنگی می روند که بر جامعه حاکم باشد.
کاهش اقبال به حجاب به دلیل نگاه دولتمردان و کم کاری رسانه ملی است
متاسفانه هم اکنون بی حجابی و بد حجابی و بعضا ناهنجاری ها در جامعه ما رواج داده می شود و در مواردی به آن بها داده می شود و به حجاب به عنوان فضیلت و ارزش نگاه نمی شود بلکه به عنوان پوشش قدیمی یا تقلیدی به آن نگاه می شود.
فضای جامعه، رسانه های داخلی و خارجی، محیط های آموزشی، فرایند مدیریتی و نگاه دولتمردان فضیلت حجاب را در جامعه کمرنگ کرده و فضای جامعه به سمتی رفته که مقبولیت اجتماعی نداشته و نگاه جذاب اجتماعی نداشته باشد لذا جامعه از حجاب و پوشش مناسب فاصله می گیرد.
- این معضلات چگونه حل می شود؟
زمانی که همه کمک کنند و به همه این موارد توجه شود؛ دلیل اینکه در اوایل انقلاب، مردم به پوشش مناسب اقبال نشان می دادند فضیلتی بود که به حجاب داده شد.
پیش از انقلاب یک نگاه حقیرانه (از سوی دولتمردان و رسانه ها) به حجاب بود لذا کسی از آن استقبال نمی کرد اما بلافاصله پس از انقلاب با تغییر ارزش ها، تمایل به حجاب فزاینده شد.
اما در دهه ۷۰ که شعار آزادی از سوی دولتمردان سر داده شد و آزادی مساوی با بی حجابی دیده شد، ارزش ها به مرور تغییر کرد.
- موانع دعوت به حجاب چیست؟
نبود هماهنگی و یکدستی میان نهادهای متولی یکی از موانع است؛ دستگاه های مختلف باید پای کار بیایند قانون هست اما در حوزه اجرا مشکل داریم.
دولتمردان و مجموعه های قضایی، فرهنگی، آموزشی، خانواده و رسانه و فضاهای مجازی باید همکاری کنند حجاب نمی تواند یک متولی داشته باشد.
مجموعه حاکمیت و حوزه های علمیه و مبلغان آموزش دیده می توانند نقش اساسی دراین خصوص ایفا کنند.
آنگاه جامعه خودش را با ارزش های تعریف شده همراه می کند؛ همواره و در همه جوامع و مقاطع اینگونه بوده است.
رسانه ملی نمی خواهد در قضیه حجاب تاثیر گذار باشد
- رسانه ملی چقدر می تواند کمک کار باشد؟
صدا و سیما اگر بخواهد روی یک مساله ای تبلیغ کند و اثر بگذارد موفق می شود؛ به عنوان مثال برنامه عصر جدید را تهیه می کنند که می تواند جوی درجامعه ایجاد کند و مخاطبان زیادی را به خود جذب کند لذا به طور قطع اگر در تبلیغ حجاب به شیوه درست وارد شوند مسائل فرهنگی با سرعت بیشتری به نقطه مطلوب می رسد.
بیان دلایل طلاب خارجی برای پذیرش حجاب اثر مطلوب دارد
- تجربه شخصی شما از دعوت به دیگران به دیگران چیست؟
در مواجهه با بی حجابی یا بدحجابی مخاطب ما مختلف است؛ گاهی با افرادی در ارتباط هستیم که می توان با آوردن دلیل، اندیشه آنان را اغنا کرد و در پوشش و افکار وی تاثیرگذاشت.
اما گاهی به صورت رهگذری از کنار دیگران می گذریم و از روی خیرخواهی یا امر به معروف به صورت محبت آمیز از آنان می خواهیم که حجاب شان را رعایت کنند.
این امر گاهی جواب می دهد و برخی اوقات بازخورد سطحی هم دارد اما برخی افراد روی عمل ناردست خود پافشاری یا حتی پرخاشگری می کنند و این نوع دعوت به حجاب شاید اثر مطلوب بلندمدت نداشته باشد.
اگر بتوان با مخاطب ارتباط اولیه برقرار کرد پذیرش دعوت به حجاب بیشتر می شود.
ما در یکی از شهرها نمایشگاه عفاف و حجاب برپا کردیم و استانداری و شهرداری همکاری خوبی در اطلاع رسانی داشتند
مستندهای خوب از حجاب مردم دنیا ارائه شد و مردم با پوشش های مختلف آشنا شدند.
چند طلبه خارجی همراه ما بودند و با مردم به صورت چهره به چهره گفت وگو می کردند و دلایل پذیرش اسلام و حجاب را برای مردم بیان می کردند که بازخورد خوبی داشت و داستان زندگی آنان برای مردم جذاب بود و بسیاری پای سخنان آنان می نشستند.
اجبار در مسائل اعتقادی خروجی خوبی ندارد
- چرا برخی در برابر حجاب تدافعی عمل می کنند؟
حجاب در کشور ما قانونی و تا حدودی اجباری است لذا برخی در برابر آن به صورت تدافعی عمل می کنند و قدردان نیستند اما مردم در کشورهای دیگر برای حجاب هزینه می دهند باید روی این موضوع آگاه سازی و فرهنگ سازی شود.
روش صحیح ترغیب به حجاب این است که راه درست و غلط بیان و به فهم و شعور مردم احترام گذاشته شود؛ در سیره پیامبر(ص) هم حق انتخاب وجود دارد.
اجبار بخصوص در مسائل معرفتی و اعتقادی جواب نمی دهد و باید اجازه انتخاب باشد وگرنه در هر موضوعی خروجی خوبی ندارد.
- آیا خاطره ای در این زمینه دارید؟
بله؛ یک حلقه حجاب برای گروهی از نوجوانان داشتم و روزی یک فرد بد حجاب هم وارد شد من نگاه تحقیر آمیز که از آمدن گریزان شود و نگاه محبت آمیز که فکر کند پوشش خوبی دارد به وی نداشتم در وهله نخست امر و نهی هم نکردم.
آنجا مطرح شد که ما می خواهیم نمایش بازی کنیم و این خانم گفت من به صورت حرفه ای تئاتر بازی می کنم من هم نوشتن نمایشنامه در مورد غدیرخم را به وی سپردم.
نوجوانان نیاز به دیده شدن، پذیرش و احترام دارند وقتی توانمندی اش را دیدم و به وی احترام گذاشتم علیرغم اینکه خانواده اش به نماز اعتقاد نداشتند و اجازه چادر سر کردن به وی نمی دادند اما در جلسات ما با چادر می آمد و نماز می خواند.
حجاب تبلیغ غیرمستقیم می خواهد
- چه نوع تبلیغی را پیشنهاد می کنید؟
به شیوه مستقیم نباید در مورد حجاب تبلیغ کرد من هیچ گاه در مراسم های مختلف نگفتم که می خواهم در مورد حجاب صحبت کنم و معتقدم اگر «حیا» جا بیفتد و فضای ذهنی مخاطب با من همراه شود به صورت خودکار شخص با من همراه می شود و اصلا نیازی به اجبار نیست.
جلسات زیادی با موضوع حجاب برپا می شود که اثرگذاری لازم را ندارد و باید در نقاط کلیدی مانند تمرکز بر حیا و مصونیت از آسیب های اجتماعی مخاطب را همراه کرد.
باید مخاطب بداند که آزادی وی بدون حجاب سلب می شود
در هر حوزه ای که شخص را محدود کنی مقاومت پیش می آید لذا باید دلایل بیان و اجازه فکر به افراد داده شود آنگاه خودش همراه می شود.
خانم های بدحجاب هم دوست ندارند یک آقا بیش از حد به آنان نزدیک شود این همان حیا است که همه دارند و با درست کردن افکار با دلایل منطقی حجاب را می پذیرند.
بهترین مدل این است که برای تربیت دائمی مدتی با شخص بود؛ برخی با افراد بی حجاب دعوا و جر و بحث می کنند که حجاب را اصلاح کنند اما این شیوه جواب نمی دهد.
قم نیازمند فرهنگسرای بانوان است
- پیشنهاد شما چیست؟
اگر حوزه علمیه و نهادهای فرهنگی بتوانند فضاهای زنانه سالم ایجاد کنند که بتوان از نظر تربیتی و فکری روی افراد کار کرد، خیلی خوب جواب می دهد.
با مشاهده پوشش خانم ها در بوستان نرگس قم که مختص بانوان است، متوجه می شوید که زنان تمایل به دیده شدن دارند و اگر محیط های زنانه سالم باشد از آسیب های اجتماعی کاسته می شود.
فرهنگسرای بانوان نیاز مبرم قم است و نبود آن یک ضعف بزرگ است زیرا باید مکانی سالم برای دیده شدن نوجوان و جوان ما باشد.
دلیل اینکه شهر مردم مذهبی قم به سرعت به سمت بد حجابی می روند این است که بانوان قمی احساس خستگی می کنند و برنامه های شاد و مجموعه های سالم و پرنشاط برای تخلیه خستگی ها و کاهش آلامشان ندارند؛ وجود چنین مکان هایی از آسیب های اجتماعی می کاهد.پایان پیام/۱۱۰
