برپایی نشست تخصصی تاب‌آوری بناهای تاریخی در کاروانسرای دیرگچین

فاطمه سادات محمدی

آستان بهارستان ؛ نشست تخصصی مدیریت بحران و تاب‌آوری بناهای تاریخی با تاکید بر کاروانسراهای ثبت جهانی در کاروانسرای دیر گچین قم با حضور مسئولان ملی و استانی برگزار شد.

به گزارش خبرنگار آستان بهارستان ؛ نشست تخصصی مدیریت بحران و تاب آوری بناهای تاریخی با تاکید بر کاروانسراهای ثبت جهانی به مناسبت روز جهانی بنا‌ها و محوطه‌های تاریخی در کاروانسرای دیر گچین قم برگزار شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم دراین نشست اظهارداشت: قم علاوه بر زیارت، ظرفیت های میراثی غنی و بزرگی دارد که باید به همگان معرفی شود زیرا حتی مردم قم از بسیاری از آن ها بی اطلاع هستند.

علیرضا ارجمندی افزود: رویکرد وزارتخانه، احیای بناها به منظور احیای هویت ایرانی و اسلامی با وارد کردن بخش خصوصی  با رعایت ضوابط و مقررات است که دراین راستا ۱۵ کاروانسرا و اثر تاریخی قم با حمایت صندوق حفظ احیا در اختیار بخش خصوصی قرار می گیرد که تا چند روز آینده فراخوان آن آماده می شود.

وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۲ ، ۲۸ اثر غیرمنقول، منقول، طبیعی و ناملموس برای قم به ثبت رسید، گفت: برخی افراد حتی در استان قم، گمان می کنند قم میراث طبیعی و ناملموس کمی دارد درصورتی که میراث قم بسیار غنی و پرجاذبه است؛ به عنوان مثال تالاب مره از عجایب هست که بسیاری از هم استانی ها هم آن را نمی شناسند.

وی اظهارکرد: یکی از مهمترین آثار طبیعی استان قم تالاب مره است که پنج میلیون سال قدمت دارد و براساس کاوش ها استان و به خصوص شهر قم قدمت هفت هزار ساله دارد و شواهد آن تپه قلی درویش است؛ قدمت دریاچه نمک هم به دوره سوم و چهارم زمین شناسی برمی گردد و کوه نمک و کوه دوبرادران الیگومیوسن و درخت چنار آمره با قدمت ۸۰۰ ساله است که نشان از قدمت این استان دارد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم گفت: در سال ۱۴۰۲، مرمت سه درخت سوخته سرو ۱۲۰۰ ساله آفین، درخت سوخته چنار ۳۵۰ ساله جمیزقان و درخت توت ۴۰ ساله سوخته موجان از جمله اقدامات در حوزه احیاء میراث طبیعی بود.

وی ابرازداشت: در یکم مهرماه ۱۴۰۲دیر گچین معروف به مادر کاروانسراهای ایران به عنوان نخستین اثر ثبت جهانی استان قم به ثبت رسید که قدمت آن به دوران ساسانی برمی گردد.

وی گفت: ۵۹ عنصر ثبت شده ملی ناملموس در استان قم وجود دارد که پنج مورد آن شامل مهارت بافت نی چیت، مهارت شال بافی، طبخ غذای گورماست، چوب بازی و تهیه آبگوشت بزباش مربوط به ایل کلکو است.

ارجمندی بیان کرد: ۷۴ اثر میراث منقول قم در فهرست میراث ملی قرار گرفته که قدیمی ترین این اشیا، تاریخی و میراث منقول ثبت شده استان قم به هزاره دوم و سوم تاریخی و عصر آهن بازمی گردد.

متن گفت وگوی خبرگار آستان بهارستان با مدیرکل میراث فرهنگی قم درخصوص تعداد آثار ثبت ملی استان قم را اینجا بخوانید.

حفظ و احیای میراث فرهنگی به عنوان امانت بر گردن مسئولان است

در ادامه این نشست مدیر پایگاه جهانی کل کاروانسراهای ایرانی به مباحث تخصصی مساله تاب آوری و بحران های طبیعی بناهای تاریخی پرداخت و این مساله را از منظر تاریخی بیان کرد.

دکتر جلالزایی افزود: برون داد تاب آوری در مبحث کاروانسراها با استحکام بخشی و مرمت و احیا محقق می شود و با اجرای اصل خودترمیمی می توان با نگاه ضابطه مند میراث فرهنگی در احیای بناهای تاریخی مردم را مشارکت داد.

وی اظهارداشت: تاب آوری اجتماعی برای بناهای تاریخی باید نگاه مسئولان امر را برانگیخته کند زیرا امانت الهی حفظ و نگهداری و احیای میراث پیشینیان امروز بر گردن ما است که امیدوارم از عهده آن برآییم زیرا ناگهان زود دیر می شود اگر به فکر نباشیم.

وی با تاکید براینکه مسئولان با نگاه باز و کارشناسی بناهای تاریخی را احیا کنند، گفت: با هم‌افزایی و خرد جمعی موفقیت حاصل می شود و از همه می خواهیم تا کمک کنند که تاب آوری اجتماعی محقق شود.

وی تصریح کرد: میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سه ضلع مثلی هستند که به صورت رفت و برگشتی با هم کار می کنند و هیچ کدام بر هم تقدم و تاخر ندارند و بر هم تاثیرگذار هستند لذا باید به بهترین شکل مدیریت شود.

مدیران تاثیرگذار و انقلابی مدنظر مقام معظم رهبری باید در این نگاه خود را متبلور کنند زیرا توجه به این سه ضلع بر جامعه مدنی و اشتغال زایی تاثیر بسزایی دارد

وی بیان کرد: ثمن ها، گروه های اجتماعی و سازمان های مردم‌نهاد می توانند کمک حال و بازو و اهرم ما باشند.

حفاظت از میراث فرهنگی مورد توجه قرار گیرد

معاون امور زائران استانداری قم  نیز در ادامه این جلسه اظهارداشت: کاروانسرای دیرگچین ۲۴۶۰ سال قدمت دارد که این سندها گواه فرهنگ اصیل ایرانی است که ما بر آن می بالیم.

حجت الاسلام حسینی افزود: به همان اندازه که میراث ما گرانبها است حفاظت از میراث تاریخی ما هم مهم و گرانبها است که باید به آن توجه کرد.

ملت ایران بزرگ و بزرگ زاده هستند؛ از اول تا آخر کشور آمریکا با این همه ادعا یک اثر مانند کاروانسرای بزرگ دیرگچین پیدا نمی شود.

وی تصریح کرد: آثار ما با همه حوادث طبیعی و غیرطبیعی که به خود دیده مانند کوه برجای مانده است و ما به مذهب تشیع و میراث فرهنگی خود افتخار می کنیم.

۲۶ فروردین یوم الله است

وی گفت: ملت ایران در سایه پیشینه میراثی و برکت اسلام و تربیت قاسم سلیمانی ها موازنه دنیا را به نفع جبهه مقاومت اسلامی بر هم ریختند و دنیا را متحیر و منطقه را فرماندهی کردند و با تدبیر رهبری در ۲۶ فروردین با موشک باران اسرائیل، یوم اللهی را رقم زدند.

باید قم را در طراز بین المللی دید

رئیس انجمن صنفی مجتمع های گردشگری استان قم نیز در این نشست اظهارداشت: استان قم مقاصد و زیرساخت گردشگری قابل اهمیتی دارد و مرمت و احیای میراثی مانند بازار کهنه و سرای ملاحسین که درحال انجام است، در اقتصاد پایدار گردشگری موثر می باشد.

سید جواد جلالی نژاد افزود: با ثبت دیرگچین به عنوان مادر کاروانسراهای ایران، به قم باید در طراز بین المللی نگاه کرد تا میزبان زائران و مسافران بیشتری  باشیم زیرا قم هم به لحاظ جغرافیایی اهمیت ویژه ای دارد و هم مردم این استان فرهنگ میهمان نوازی بالایی دارند.

دکتر صادقی کارشناس وزارت میراث فرهنگی نیز در ادامه این جلسه اظهارداشت: کاروانسرای دیرگچین حدود ۲۴۶۰ سال پیش ساخته شده و پایه های آن تا ارتفاع یک متر و برخی قسمت ها به دوران ساسانی برمی گردد.

وی توضیحاتی درمود قدمت بنا و مصالحی که در آن بکار گرفته شده ارائه داد و گفت: قم آثار منحصر به فردی دارد که باید شناسایی و احیای آن کوشید.

استاد زرگر پیشکسوت حوزه میراث فرهنگی و استاد دانشگاه نیز دراین نشست به سابقه پژوهش های مربوط به سکونتگاه های انسانی در غرب و شرق پرداخت و از کمی اعتبار حوزه میراث فرهنگی و لزوم مشارکت بخش خصوصی گفت.

در پایان این مراسم از سند ثبت جهانی کاروانسرای دیرگچین قم رونمایی شد و از تلاش های آقای محسنی و پسران ایشان به عنوان احیا کننده این کاروانسرا تقدیر به عمل آمد.

***گفتنی است کاروانسرای دیر گچین با ۱۲ هزار متر مربع در کیلومتر ۶۰ آزادراه قم – گرمسار قرار دارد و سنگ بنای آن در عصر ساسانی گذاشته شده و در دوره سلجوقی و صفوی بازسازی شده و اکنون به عنوان مادر کاروانسرا‌های ایرانی از آن یاد می‌کنند.

پیش از این ۲۶ اثر ایرانی به ثبت جهانی رسیده است که میدان نقش جهان اصفهان، تخت جمشید شیراز، شهر سوخته سیستان و منطقه اورامانات کردستان از جمله این مناطق است.پایان پیام/۱۱۰