در گفت وگو با آستان بهارستان مطرح شد: تغذیه دوران کرونا و قبل از آن به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قم
فاطمه سادات محمدی
به گزارش خبرنگار آستان بهارستان ؛ موج پنجم کرونا با نوع دلتا اخیرا در کشور ما جولان می دهد و هموطنان‌مان را درگیر می کند؛ یکی از مهمترین راه های مبارزه با آن تغذیه مناسب است که دراین نوشتار به آن می پردازیم.
در مورد تغذیه دوران کرونا و قبل از آن و اقداماتی که باید در این دوران انجام شود مطالب مختلف و گاه متعارضی منتشر شده است؛ اینکه این نوشته ها و گفته ها چقدر تایید شده است ما را برآن داشت تا به سراغ دکتر محمد حضوری عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قم و دانشیار تغذیه برویم. مشروح گفت وگوی ما با وی در ادامه می آید:
- در صورت بروز تک سرفه، آبریزش بینی و عطسه، امکان اینکه سرماخوردگی باشد چقدر است؟
کرونای اولیه علائمی شبیه آنفلوآنزا مانند خستگی، کوفتگی، بدن درد و تب داشت. اما علائم نوع دلتا مانند سرماخوردگی تک سرفه، آبریزش بینی و عطسه است. این نکته را در نظر داشته باشید که در مردادماه سرماخوردگی بسیار نادر است و اصل بر این است که فردی با این علائم مبتلا به کرونای دلتا شده است. مگر غیر از این ثابت شود.
- در کرونای نوع دلتا که بیمار اشتهایی به غذا ندارد، چه باید کرد؟
غذا مهمترین تقویت کننده ایمنی بدن بوده و بی اشتهایی با کاهش دریافت مواد غذایی و ضعف بدنی همراه شده و زنگ خطری برای پیشرفت و شدت علایم بیماری است. زیرا اگر فرد غذای کافی میل نکند، ضعیف شده و بیماری وی تسریع می شود. به این افراد توصیه اکید می شود غذا را با حجم کم و تعداد وعده های بیشتر (به جای سه وعده، شش وعده) میل کنند.
پخت کامل غذا نقشی اساسی در بهداشت مواد غذایی داشته و بهتر است غذا بخارپز، آب پز یا کبابی بوده و دارای بافتی نرم باشد.
-
چه نوع غذاهایی مفیدتر است؟
سوپ های مقوی و غلیظ شامل گوشت قرمز یا مرغ، انواع کلم، سیر، پیاز، هویج، کدوحلوایی، شلغم، جعفری و شوید، اسفناج، عدس، لوبیا چیتی، لبو و فلفل دلمه ای کنار هر وعده غذا و فرنی، و شیربرنج با عسل یا کم شکر مقاومت بدن را افزایش می دهد و ضعف را از بین می برد.
تخم مرغ و تخم بلدرچین کاملا پخته ونان های سبوس دار در کنار پلو، ماکارانی، خرما، غلات سبوس دار مانند گندم و برنج و غذاهایی مانند لوبیا چشم بلبلی پلو، کلم پلو، خورشت آلو اسفناج، خورشت به و آبگوشت کم چرب خوب است.
سیر، زنجبیل و پیاز در هر وعده غذایی استفاده شود.
مرغ یا گوشت کباب پز جهت اطمینان از پخت کامل، به مدت ۱۰ دقیقه هم بخار پز شود.
غذاهای ادویه دار، سرخ کرده و با هضم سنگین برای افراد مبتلا به کرونا مناسب نیست.
- میوه های مناسب برای تقویت سیستم بدنی و بهبود مبتلایان به کرونا چیست؟
انبه، آناناس، موز، نارگیل، سیب و گلابی و کمپوت خانگی میوه ها (کم شکر) به دلیل خاصیت غذایی، ویتامین و کالری بیشتر سبب بهبود سریع افراد مبتلا می شود و به غیر از برخی بیماران –به ویژه بیماران دیابتی- محدودیتی در مصرف ندارند.
بهتر است برای جلوگیری از کاهش اشتها و میل به غذای فرد، مصرف میوه یک ساعت قبل از صرف غذا محدود گردد.
-
میوه های حساسیت زا و سرد چطور مصرف شوند؟
میوه های حساسیت زا مانند انگور، خربزه و هلو و هندوانه تا حد امکان کمتر استفاده شود. زیرا شدت علائم را بیشتر می کند و فرد را به اشتباه می اندازد.
آلوها، زردآلو، هلو، هلو انجیری، شلیل، کیوی، آلو بخارا، برگه آلو، انجیر خیسانده و بامیه به دلیل احتمال ایجاد شکم روی و انجیر به دلیل سنگین بودن به مقدار بسیار کم اشکالی ندارد.
روزانه سه تا چهار عدد میوه تازه میل شود.
- آب هویج و آب سیب بهترین آبمیوه است؟
بله؛ آب میوه طبیعی و تازه سیب و هویج خیلی عالی و ترکیب آبلیمو و عسل خوب است.
اما اگر فرد مبتلا به دیابت یا بیماری دیگر باشد باید در حد اعتدال مصرف کند.
- دمنوش های سنتی مانند آویشن، پونه، چای کوهی و عناب و عسل و لیموترش چقدر موثر است؟
مصرف روزانه هشت تا ۱۰ لیوان مایعات بسیار مهم است. آب بهترین است سپس آبمیوه ها و چای گرم. دمنوش های گیاهی اگر خالص باشد و جداگانه دم شود، مصرف کم آن کمک کننده هست و مانع پیشرفت بیماری می شود.
اما برخی از این دمنوش ها در روزهای اول حتی می تواند برای فرد خطرناک هم باشد. زیاد محرک، علایمی نظیر سرفه و یا علایم گوارشی هستند.
- بخور آب گرم و آویشن و غرغره آب و نمک کمک به بهبود کرونا می کند؟
شواهد علمی نداریم که غرغره آب و نمک به بهبود کرونا کمک می کند اما این کار در سلامت مخاط حلق و گلو قطعا موثر است.
ثابت شده مسواک زدن همراه با خمیردندان نشست ویروس در مخاط دهان را تا دو ساعت کمتر می کند. اما این اقدامات ما را از بیماری مصون نمی کند.
-
افراد مبتلا به کرونا از چه روغن هایی استفاده کنند؟
روغن های ضد التهاب مصرف کنند. روغن زیتون در هر وعده غذایی و سپس روغن کانولا، آفتابگردان و روغن های مایع بهتر است. سهم کره حیوانی و روغن های جامد کمتر باشد زیرا ثقیل الهضم و التهاب زا هستند.
- ماهی های گرم و چرب (مانند سالمون، قزل آلا، شاه ماهی، آزاد، کپور و ساردین) خوب هست؟
سه روز تا یک هفته نخست توصیه می شود از ماهی، لبنیات و خربزه اجتناب شده و یا کمتر مصرف شوند. سپس از این مواد غذایی استفاده شود.
- چرا در سایت های خارجی تاکید زیادی بر استفاده از لبنیات شده است؟
فرهنگ غذایی آنان با ما متفاوت است. برخی کشورها تا پنج برابر ایرانی ها از لبنیات استفاه می کنند و نمی توان دستورهای غذایی کشورهای دیگر را معیار دانست. در برنامه غذایی افراد مبتلا و سالم باید از همه گروه ها (گوشت، حبوبات، نان، غلات، سبزی، میوه و لبنیات) باشد.
بسیاری از افراد مبتلا به کرونا با لبنیات میانه خوبی ندارند و علائم بیماری مانند سرفه را بیشتر می کند که توصیه می شود کمتر استفاده کنند.
- حبوبات چطور است؟ عدس را برخی می گویند به دلیل طبع سرد نخورید؟
نخود، لوبیا چیتی و قرمز، ماش، سویا، لپه و عدس به دلیل داشتن کالری و جوانه ماش، شبدر، گندم و نخود خوب است.
عدسی با پیاز یا گوشت یا مرغ چرخ شده کنار غذا اشکال ندارد. طبع سرد مواد غذایی نباید موجب ممانعت از مصرف آنها شود.
- چه سبزیجاتی استفاده شود؟
سبزی خوردن، تره فرنگی، نعنا، کاهو، اسفناج، جعفری، کلم (بروکلی، قرمز و سفید)، شلغم، هویج، کدوحلوایی، کدو سبز، نخود سبز، لوبیا سبز، فلفل دلمه ای خوب است.
مواد حساسیت زا و سرد را مصرف کنیم؟
- از بادمجان و گوجه فرنگی که حساسیت زاست و سیب زمینی و کرفس که طبع سردی دارد، می توانند استفاده کنند؟
اگر خوردن آن ها فرد را آزار نمی دهد پوره سیب زمینی اشکالی ندارد.
کرفس به تنهایی سرد است اما اگر کمی در خورشت به همراه روغن، گوشت و پیاز باشد مانعی ندارد.
گوجه فرنگی هم به صورت کبابی و پخته بهتر است.
- مصرف مغزیجات، چقدر در بهبود مبتلایان به کرونا تاثیر دارد؟
بادام، گردو، فندوق، بادام هندی، بادام زمینی و پسته بدون نمک و روزی سه عدد گردو در صبحانه مصرف شود.
- تخمه ها خوب است؟
بهتر است خورده نشود.
- دانه های گیاهی مانند تخم شربتی و خاکشیر چطور است؟
توصیه نمی شود. زیرا در نوع دلتا علائم گوارشی هم داریم و این ها می تواند اسهال، نفخ و یا شکم روی ایجاد کنند.
- از مکمل ها استفاده شود؟
ویتامین دی را به صورت مکمل مصرف کنند تا بدن بتواند مقابله با این ویروس داشته باشد.
ثابت شده که دو ویتامین «دی و سی» سبب ارتقای سطح ایمنی بدن می شود و کمبود آن علائم را در فرد بیشتر و سنگین تر می کند.
اگر فرد کمبود ویتامین «آ ، سی ، زینک، روی و آهن» داشته باشد یا غذا دریافت نمی کند، باید از مکمل استفاده کند. زیرا قطعا باعث تشدید علائم، شدت و تسریع بیماری می شود.
- برخی ادویه های گرم (مانند زنجبیل، دارچین، زیره و گلپر) را توصیه می کنند، نظر شما چیست؟
این ادویه ها به تقویت سیستم بدنی کمک می کنند و فردی که از این ها استفاده می کند علائم کمتری در زمان بیماری در وی بروز می کند.
اما وقتی فرد مبتلا شد سرفه و علائم گوارشی را بیشتر می کند. بخصوص فلفل و کاری برای این بیماری بد است.
- جگر منبع خوبی از آهن و ویتامین «آ» است
. آیا جگر برای مبتلایان به کرونا مناسب است؟
به دلیل اسیدهای چرب اشباع و سنگین بودن هضم، توصیه نمی شود. همانطور که گفته شد نباید غذا ثقیل الهضم باشد. مصرف آن در روزهای اول ممنوع است.
- سمنو خوب است؟
بله. به دلیل بافت نرم و خاصیت غذایی مناسب و مقوی بودن، برای این بیماران مناسب است.
- مصرف مویز را توصیه می کنید؟
مقداری که قند شخص را بیش از حد نرمال بالا نبرد، خوب است. روزانه ۴-۳ قاشق غذاخوری میوه های خشک و مویز بخصوص وقتی در آب خیسانده شده و بافت آن نرم است، قابل توصیه است.
- مصرف قند و شکر و نمک به چه میزان باشد؟
مصرف قند و شکر و نمک را کم و از ترشی و خیارشور به دلیل نمک زیاد اجتناب شود. کشمش، عسل و توت خشک جایگزین قند و شکر شود.
- مصرف حلیم، مسقطی، حلوا و ژله طبیعی خوب است؟
اگر بدون شکر و طعم دهنده های تند و یا ادویه های محرک نظیر دارچین باشد، خوب است.
- در بین گوشت ها می گویند گوشت بدون چربی گوسفندی نر، گوشت شتر، بوقلمون، بلدرچین به دلیل گرم بودن بهتر است؛ تایید می کنید؟
روی طبع سرد و گرم مطالعه نشده است. علاوه برآن اغلب این مواد غذایی به صورت ترکیبی استفاده می شوند، و در زمان صرف مواد غذایی سرد، داخل غذا ترکیبات گرم نظیر اغلب ادویه ها و روغن ها که خصلت گرم دارند، نقش مصلح یا اصلاح کننده آن را می توانند ایفا کنند.
-
از چه مواد غذایی اجتناب شود؟
مواد غذایی سرخ کردنی و دارای ادویه زیاد، بدترین نوع مواد غذایی برای این بیماران هستند. همچنین انواع نوشابه، آبمیوه صنعتی، آبنبات، شکلات، شیرینی های تَر و پُر چرب، مربا، پیتزا، کنسرو، سس ها و فست فودها. بهتر است از خربزه، فلفل و بادمجان به دلیل حساسیت زایی خودداری شود.
- اگر بیمار حالت تهوع داشته باشد؟
مکیدن تکه های میوه یخ‌زده مفید است. از مصرف غذاهای سنگین اجتناب و وعده های غذایی بیشتر و مقدار آن را کمتر شود.
آبنبات با طعم لیمو و نعنا میل شود
تا زمانی که حالت تهوع و استفراغ دارند، از خوردن و آشامیدن اجتناب شود و برای تامین آب و مایعات مورد نیاز، ممکن است به تجویز سرم نیاز داشته باشند. پس از آن، مایعات رقیق مانند آب مرغ و گوشت، آب سیب و آب لیموی طبیعی میل شود.
پس از گذشت هشت ساعت از اتمام استفراغ می توان غذاهای جامد، بی بو، کم چرب و کم فیبر را شروع کرد. کمپوت سیب بدون شکر، تخم مرغ آبپز سفت، موز، عصاره رقیق شده گوشت، نان تست و برشته انواع آبمیوه و سیب، سیب زمینی، چوب شور، کراکر، برنج، غلات پخته، شربت و ماست.
- اگر بیمار شکم روی داشته باشد، چه تغذیه ای باید داشته باشد؟
نان سفید، پوره سیب زمینی کم نمک بدون روغن، جوجه بخار پز یا آب پز ، سوپ مرغ خوب است.
استراحت زمان ابتلا به کرونا
- می گویند برای کرونای نوع دلتا باید استراحت مطلق باشد، درست است؟
صحت ندارد. اما وقتی فرد استراحت می کند بدن تمرکزش را بر سلامتی خود می گذارد. در حالیکه وقتی فردی که در جامعه کار می کند، مغازه دار یا کارمند است و به کار ادامه می دهد، استرس کاری و فعالیت باعث خستگی بدن وی شده و سیستم ایمنی ضعیف تر می شود.
فراموش نکنیم که هیچ رژیمی بدون خواب کافی، ورزش مناسب، دوری از استرس و کارهای سنگین، کارساز نیست.
یک ساعت قبل خواب از موبایل، تلویزیون و کامپیوتر استفاده نکنند تا خواب آرامی داشته باشند.
هر چقدر هم بدن را تقویت کرده و توانایی بدنی عالی داشته باشیم، وقتی در محیط آلوده در تماس با افراد بیمار ماسک نزنیم، در تجمعات برویم، بهداشت را رعایت نکنیم و دست ها را به مدت ۲۰ ثانیه نشوییم احتمال ابتلای ما و یا از آن بدتر احتمال ناقل بودن ما بسیار بالاست.
یک نکته خطرناک این است که برخی ناقل خاموش هستند. بیماری را دارند، اما نمی دانند و با نزدیکی به افراد در معرض خطر، بیماران و یا افراد سالمند، موجب ابتلا و بیماری شدید در آنان می شوند.
- حس بویایی بهبودیافته های کرونا چطور برمی گردد؟
حس بویایی به مرور برمی گردد و بو کردن رایحه های ملایم و خوشایند نظیر نعنا به بازگشت بویایی پس از کرونا کمک می کند.
لازم به ذکر است این مطالب درخصوص افراد سالمی که مبتلا به کرونا شده اند، صادق است و بیماران می بایست برای پیشگیری از تداخل داروها و کنترل شرایط درمان و تغذیه، به طور جداگانه ارزیابی شوند. به عنوان مثال مصرف گریپ فروت و سیر اگر داروهای آنتی ویرال مصرف می کنید ممنوع است و همه مردم باید کنترل فشار خون و قند را جدی بگیرند.پایان پیام/۱۱۰
