یادداشتی از حجت الاسلام محمد باقر مشکاتی؛ کارشناس موزه فاطمی
آستان بهارستان؛ آثار نفیسی از عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله(علیه السلام) هم اکنون در موزه حرم مطهر کریمه اهل بیت(سلام الله علیها) به نمایش عمومی درآمده است. بیشتر این آثار در سده‌های گذشته مورد استفاده زائران و مجاوران این بارگاه نورانی بوده است.
این ابزارآلات سوگواری با تغییر و تحول شیوه‌های عزاداری جهت حفظ و نگهداری این میراث گران‌بهای فرهنگی و معنوی به موزه آستان تحویل شده است.
عزاداری و مرثیه خوانی برای امام حسین(علیه السلام) با تاریخ و فرهنگ ایرانیان عجین است. از هر نسل آثار آن برای نسل بعدی باقی مانده است. این آثار نشان دهنده نحوه عزاداری ها و اهمیت عزاداری برای سالار شهیدان در میان مردم و حتی حکومت بوده است.
در موزه فاطمی نیز صدها اثر تاریخی و هنری با موضوعات و مضامین مرتبط با امام حسین(علیه اسلام) و قیام عاشورا وجود دارد. بیش از ۱۰ نوع از این آثار پیرامون آیین‌های سوگواری و مراسم عزاداری سید الشهدا(علیه السلام) است.بیش از ۳۰۰ اثر موزه ای و هنری در این موزه هستند.
بیشتر این آثار آئینی متعلق به دوره صفویه و قاجار و تعداد محدودی نیز متعلق به دوره معاصر است.
اغلب این آثار نفیس در سده‌های گذشته در حرم مطهر کریمه اهل بیت(س) مورد استفاده زائران و مجاوران این بارگاه نورانی بوده است.
با تغییر و تحول شیوه های عزاداری آثار جهت حفظ و نگهداری این میراث گران‌بهای فرهنگی و معنوی به موزه آستان تحویل شده است.
بیشتر ابزارآلات سوگواری امام حسین(علیه السلام) که در موزه نگهداری می‌شود از جنس فلز بوده که با هنرهای فلزی از جمله هنر قلم زنی، مشبک کاری، طلا کوبی و نقره کوبی و کتیبه های فلزی زینت داده شده است. تعداد محدودی نیز از جنس چوب بوده که با هنر کنده کاری و منبت کاری آراسته شده است.
برخی از آثار و وسایل مربوط به فرهنگ عزاداری در گنجینه های تالار عترت در معرض بازید عموم است. برخی نیز در گنجینه این موزه نگهداری می‌شود.
ابزار عزاداری موجود در موزه فاطمی را در ۱۲ گونه می توان دسته بندی کرد:
۱. وسایل و آثار تعزیه و شبیه خوانی مانند زره، کلاه خود، جوشن، خنجر و شمشیر
۲. زنجیرزنجی شامل زنجیرهای فولادی با دسته فلزی و استخوانی
۳. آثار نمادین عزاداری مانند گهواره حضرت علی اصغر(علیه السلام) از جنس نقره
۴. قطعات هودج قدیمی مربوط آیین نخل گردانی از جنس چوب مربوط به دوره صفوی
۵. علم های بزرگ، توق‌ها و سرتوق‌های عزاداری از دوره صفوی
۶. پرچم‌های عزاداری و پارچه‌های کتیبه‌دار سیاه پوشی مجالس سوگواری حسینی
۷. وسایل روشنایی مجالس روضه امام حسین(علیه السلام) از جمله شمعدان‌ها
۸. وسایل پذیرایی از عزاداران مجالس حسینی از جمله سماور‌ها، کتری و سینی
۹. وسایل اطعام عزاداران وقفی مجالس روضه در عصر صفویه و قاجار
۱۰. وسایل سقایی در مجالس و دسته جات عزاداری از جمله ظرف های آب خوری و کاسه‌های حرزدار عصر قاجار
۱۱. وسایل معطرسازی مجالس عزاداری از جمله مجمرها، بخورسوزها و اسفند دودکن‌های عصر صفوی و قاجاری
۱۲.وقف نامه ها و اسناد حاوی نیت واقفان مبنی بر تامین هزینه مراسم روضه خوانی و اطعام عزاداران.پایان پیام/۱۱۰
