به مناسبت شهادت حضرت رسول؛ معرفی زیارتنامه چوبی پیامبر اکرم در موزه فاطمی

یادداشتی از حجت الاسلام محمدباقر مشکاتی؛ کارشناس موزه فاطمی

آستان بهارستان؛ زیارتنامه‌ چوبی حضرت رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله) در موزه فاطمی حرم حضرت معصومه سلام الله نگهداری می شود.

خطاط اثر مرحوم محمدمهدی گلپاپکانی است. وی به سفارش‌ کربلایی محمد ابراهیم نامی این زیارت را برای اهدا به موزه حرم مطهر، به خط نسخ بر روی چوب نوشته است.

ابعاد این اثر ارزشمند آئینی، به احتساب قاب چوبی هنری آن ۳۲ × ۶۶ سانتیمتر است.

قدمت این اثر فرهنگی به دوره قاجار و به سال ۱۳۳۰ قمری می رسد. عمر این اثر ۱۱۴ سال می باشد.

این زیارتنامه به لحاظ هنری بسیار نفیس است. خوشنویسی روی چوب، جدول‌کشی در حاشیه، استفاده از رنگ‌های متنوع با مانایی بالا، حکاکی و معرق کاری چوب در صدر اثر است. تلفیق این همه هنر نشان از نفاست اثر و التفات مردمان دوره قاجار به هنر و بهره گیری از آن در راستای ترویج امور مذهبی و فرهنگی دارد.

در این اثر تاریخی، خوشنویسی “زیارتنامه از راه دور” رسول خاتم (صلوات الله علیه) است. بالای آن نقش برجسته تاج در مرکز و شیر و خورشید در دو سمت وجود دارد.

حواشی زیارتنامه:

حواشی زیارتنامه دارای کتیبه‌هایی با طرح بازوبندی به خط ثلث به تعداد هشت قطعه است.

این زیارتنامه قدیمی به همراه ده ها زیارتنامه مربوط به چهارده معصوم علیهم السلام در دوره های صفویه و قاجار و قبل از انقلاب در حرم مطهر فاطمی مورد استفاده زائران بوده است. در دهه های گذشته از حرم مطهر فاطمی به موزه فاطمی انتقال یافته است.

وجود این آثار دینی و معنوی نشان از گستردگی و عمق فرهنگ زیارت در جامعه شیعی دارد.

وجود این زیارت نامه حاکی از توجه مجاوران و زائران این بارگاه به زیارت همه ائمه معصومین (ع) در این حرم دارد. همانگونه که این حرم طبق روایات “حرم اهل بیت” (علیهم السلام) محسوب می‌شود.

متن زیارتنامه:

این اثر حاوی متن کامل زیارتنامه پیامبر اکرم (ص) معروف به زیارت رسول از راه دور است که به زیبایی در ۲۰ سطر نوشته شده است.

در پیشانی اثر عبارت “یا رسول الله ادرکنی و اغیثینی” نوشته شده بسیار جالب و نادر است. همچنین عبارت “زیارت می کنم…به نیابت از خود و پدر و مادر ‌‌‌‌قربه الله” در دو طرف بسم الله درج شده است. این نکته جنبه آموزشی داشته و زائران را به رعایت آداب زیارت و زیارت نیابتی از دیگران توجه می دهد. به ویژه پدر و مادر که حق بزرگ و جبران نشدنی بر گردن فرزندان دارند.

در حاشیه زیارت نامه، دعا یا صلوات کبیره خواجه نصیرالدین طوسی به عربی، در مدح پیامبر اسلام(ص) نوشته شده است:

“اللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ وَ زِدْ وَ بَارِکْ عَلَى النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ الْعَرَبِیِّ الْهَاشِمِیِّ الْقُرَشِیِّ الْمَکِّیِّ الْمَدَنِیِّ الْأَبْطَحِیِّ التِّهَامِیِّ السَّیِّدِ الْبَهِیِّ السِّرَاجِ الْمُضِی‏ءِ الْکَوْکَبِ الدُّرِّیِّ صَاحِبِ الْوَقَارِ وَ السَّکِینَهِ الْمَدْفُونِ بِالْمَدِینَهِ الْعَبْدِ الْمُؤَیَّدِ وَ الرَّسُولِ الْمُسَدَّدِ الْمُصْطَفَى الْأَمْجَدِ الْمَحْمُودِ الْأَحْمَدِ حَبِیبِ إِلَهِ الْعَالَمِینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ شَفِیعِ الْمُذْنِبِینَ وَ رَحْمَهٍ لِلْعَالَمِینَ أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ الصَّلَاهُ وَ السَّلَامُ ”

همچنین ذیل متن زیارتنامه در متنی دو سطری به نام سفارش‌دهنده، خطاط و تاریخ خطاطی، اشاره شده است.

این اثر ارزشمند در موزه آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام)، تالار عترت؛ گنجینه زیارت و زائران، گنجواره زیارتنامه‌ها به نمایش عموم گذاشته شده است.

علاقه مندان می توانند، همه روز از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر از این موزه بازدید نمایند.پایان پیام/۱۱۰