سند انقلاب بر تن دیوارها+تصاویر

فاطمه سادات محمدی

آستان بهارستان؛ شهر قم، با گذشت ۴۳ سال از انقلاب شکوه‌مند اسلامی، هنوز نوشته‌هایی هر چند رنگ و رو رفته، بر در و دیوار خود دارد تا نشان دهد که مردم این شهر همواره آزاده و آزادی خواه بوده اند و کسی نمی تواند صدای این شهر را خاموش کند.

دیوارنویسی اظهارنظر و رای مردم بی رسانه ای بوده که به این دلیل که نمی توانستند اعتراضی علیه حکومت داشته باشند به این نتیجه رسیدند که باید صدای خود را روی دیوارهای بی جان بیاورند تا جانشان شکنجه های سخت را متحمل نشود.

هم اکنون فریاد آزادی خواهانه مردم این شهر پس از گذشت سال ها از انقلاب، در کوچه پس کوچه شهر از تن دیوارهای کهنه ای که یادانقلاب را در دل ها زنده می کنند طنین انداز است.

یادگارهای برجای مانده بر دیوارها

مردم این شهر در زمینه دیوارنویسی با طرح ها و شعارهای مختلف فعال بودند تا حدی که با وجود تخریب های گسترده در محلات قدیمی این شهر، در گذر چهار روزه ما به محلات قدیمی قم بیش از یک صد سند دیواری را یافتیم که جای تامل دارد و به عنوان یادگاری روی دیوارها برجای مانده است.

دیوارهایی که یادآور شب هایی است که جوانان یک یا چند نفری به خیابان ها می رفتند و از هر طرف مراقب بودند تا دور از چشم ماموران شاه، یک نفر حرف دلشان را اغلب با اسپری بر روی دیوار بنویسد و به سرعت فرار می کردند و صبح نوشته ها بود که در معرض دید همگان قرار می گرفت.

دیوارهایی به رنگ انقلاب

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی دیوارنویسی و کلیشه دیواری آغاز شد؛ دیوارنویسی یکی از رسانه‌های مردم در سال‌های مبارزه با شاه بود وغالب کلیشه های دیواری متعلق به تصاویر امام راحل بوده است.

پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی نیز از ظرفیت تاثیرگذار این رسانه دیواری به مناسبت های مختلف استفاده می شد؛ به عنوان مثال برای انتخابات ریاست جمهوری میان «بنی صدر» و «حبیبی» و یا ریاست جمهوری «محمد علی رجایی» مردم رای خود را قبل از انداختن در صندوق های رای بر دیوارها می نوشتند که یک نوع تبلیغ از کاندیدای محبوب شان هم بود و علاقه به امام خمینی(ره) و شهیدان «رجایی» و «بهشتی» را نیز به این ترتیب نشان می دادند.

با آغاز جنگ تحمیلی رژیم متجاوز بعث عراق به ایران نیز ظرفیت این رسانه فراگیر مردمی در خدمت ترویج فرهنگ مقاومت و پایداری قرار گرفت و مانند دوران پرفراز و نشیب نهضت انقلاب اسلامی نقش قابل توجهی در آگاه سازی افکارعمومی و حمایت از مقاومت در برابر دشمن و دفاع از نظام ایفا کرد.

گروه‌های چندین نفره خودجوش مردمی، به صورت داوطلبانه که هرکدام از هنرهای مختلف مانند نقاشی، خطاطی، کلیشه سازی بهره ای داشتند در قالب نیروهای مردمی بسیج، در مساجد و یا دیگر مراکز فرهنگی گرد هم می آمدند. این گروه‌ها به طور عمده تحت عنوان واحد تبلیغات در پایگاه‌های بسیج، فعالان های اصلی در حوزه دیوارنویسی در گوشه و کنار کشور بودند.

درج تصاویر و نظرات و بیانات مردم از رسانه دیوار

درج تصاویر و بیانات حضرت امام خمینی(ره) پیرامون انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، نقاشی و ساخت کلیشه از چهره شهدای جنگ تحمیلی، شعار نویسی در حمایت از مجاهدت‌های یاران انقلاب و بر علیه توطئه‌های ضد انقلاب، درج اهداف و آرمان‌های نهضت انقلاب اسلامی ایران، بیان دیدگاه‌های سیاسی- فرهنگی حکومت اسلامی و تلاش برای تغییر و محو آثار فرهنگ غربی بازمانده از دوران حکومت رژیم ستمشاهی پهلوی در رفتار و زندگی مردم در قالب استفاده از شعار، جملات کوتاه و نقاشی، از جمله پیام‌هایی بودند که در آن سال‌های فراموش نشدنی و خاطره انگیز از سوی این گروه‌های مردمی هنرمند، با استفاده از ظرفیت این رسانه مردمی صورت می گرفت.

به نظر می رسد باید فکری برای دیوارنوشته های باقی مانده از زمان انقلاب کرد تا به عنوان سند تاریخی زنده برای نسل‌های بعدی نگه داشته شود و همواره خودنمایی کنند.

چه خوب است که مسئولان اجرایی شهر برای شناسنامه دار کردن و حفظ دیوارهایی که هنوز انقلابی بودن را از دست نداده اند به عنوان یک اثر تاریخی تدبیری بیندیشند. امیدواریم خبرهای خوشی در جهت حفظ این آثار از سوی مسئولان قم بشنویم.

پایان پیام/۱۱۰