رئیس شورای دین پژوهان کشور درپاسخ به خبرنگارما: مراکز پژوهشی برای پاسخ به شبهات و دفاع از جایگاه روحانیت وارد عمل شوند

فاطمه سادات محمدی

آستان بهارستان؛ نشست علمی-خبری دبیرخانه دین پژوهان کشور پیرامون سیاست ها و اهداف و عملکرد و برنامه های دوره جدید با حضور آیت الله احمد مبلغی رئیس شورای دین پژوهان کشور و دکتر آیت پیمان دبیر شورای دین پژوهان برگزار شد.

بهبود رابطه مردم و روحانیت از موضوعات به شدت تشنه پژوهش است

رئیس شورای دین پژوهان کشور در این نشست در پاسخ به خبرنگارما مبنی براینکه ۲۳ سال از تاسیس نهاد دین پژوهی می گذرد اما جو جامعه نشان می دهد که حوزه در پاسخگویی به نیازهای امروز جامعه یک گام عقب است و پاسخ به موقعی برای شبهات ندارد و هیچ گاه تا این حد از بعد از انقلاب مردم از روحانیت دور نشده بودند، چه پژوهش هایی برای نزدیک شدن روحانیت به مردم شده است؟، اظهارداشت: سوالاتی در نهاد دین پژوهی مطرح شد مبنی براینکه «هم اکنون رابطه دین و مردم در کجا قرار دارد؟ دین در میان مردم در چه جایگاهی قرار دارد؟ چه آسیب هایی در این حوزه رخ داده است؟ رابطه روحانیت و مردم به چه نحو است؟».

آیت الله احمد مبلغی ادامه داد: رابطه مردم و روحانیت از موضوعات بسیار مهم و به شدت تشنه پژوهش است که باید مورد پژوهش جدی قرار گیرد و نقاط ضعف و قوت در این خصوص بررسی شود.

وی بیان کرد: روحانیت از اصالت و جایگاه مهمی برخوردار است و کسانی که نام روحانی را بر خود نهادند باید سلوک معنوی و روحانی و درعین حال اجتماعی داشته باشند و مدلی را به نمایش بگذارند که جامعه به اقناع برسد و الگوی دین مداری برای مردم باشند.

وی تاکید کرد: حوزه باید آسیب شناسی و بهبود رابطه روحانیت با مردم را سرلوحه کار خود قرار دهد. نهاد دین پژوهی در این بخش می تواند عرصه ها و محورهایی را بگشاید و امکانی فراهم کند و ایده هایی را ارائه دهد تا مراکز پژوهشی که بودجه کافی هم در خدمت دارند در این زمینه ورود کنند.

مراکز پژوهشی برای پاسخ به شبهات و دفاع از جایگاه روحانیت وارد عمل شوند

این عضو مجلس خبرنگارن رهبری در ادامه پاسخ به خبرنگار ما گفت: مراکز پژوهشی برای پاسخ به شبهات و دفاع از جایگاه روحانیت وارد عمل شوند باید در خصوص رابطه بین مردم و روحانیت و دین و روحانیت هشدار داد.

مراکز پژوهشی دچار آسیب های جدی هستند

بخش زیادی از هزینه های پژوهشی صرف موضوعات غیرکاربردی می شود

وی با تاکید بر اینکه مراکز پژوهشی دچار آسیب های جدی هستند، افزود: یک آسیب این است که به موضوعاتی روی آوردند که برای جامعه مفید نیست و دردی را از جامعه دوا نمی کند. بخش زیادی از هزینه ها صرف موضوعات غیرکاربردی می شود.

وی ادامه داد: دومین آسیب تداخل چند مرکز پژوهشی در کار است و سومین آسیب این است که مراکز پژوهشی، نتایج پژوهش ها را به هم پاس نمی دهند تا نتیجه نهایی گل زدن رخ دهد و تبادل و تقسیم کار وجود ندارد لذا نمی توانند پوشش دهی مناسبی داشته باشند.

رئیس سابق مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی افزود: آسیب بعدی این است که خروجی پژوهش ها بر مبنای علمی شکل نمی گیرد و یکی دیگر از آسیب ها این است که خروجی پژوهش ها به اجرا منتهی نمی شود و مانند مثال معروف است که « خود گویی و خود خندی » و به مرحله عینیت و اجرا نمی رسد.

ساماندهی پژوهش ها از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می کند

وی تاکید کرد: پژوهش ها باید جایی مدیریت و ساماندهی شود و طبق نیاز و کاربرد و اولویت ها انجام شود و از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری به عمل آید. از مدیریت حوزه علمیه می خواهیم سازو کاری برای مدیریت پژوهش ها داشته باشد تا توهمات جای پژوهش ها را نگیرد. دین در همه حوزه ها حرف برای گفتن دارد ما باید طبق نیاز پاسخگوی جامعه باشیم.

مطالعات سرسری امروز برای پاسخ به شبهات، تاثیر لازم را ندارد

وی تصریح کرد: مطالعات سرسری امروز برای پاسخ به شبهات، تاثیر لازم را ندارد لذا باید آسیب های ضربه به دین و راه ایمان افزایی دینی مردم را بشناسیم.

آیت الله مبلغی اظهارداشت: نهاد دین پژوهان در شرایطی پدید آمد که دین پژوهی چندان رونق یا بروز و ظهور چندانی نداشت و ایده های دین پژوهانه ملموس نبود.

وی گفت: نگاه قابل توجهی در سطح حوزه علمیه به این نهاد بوده و شخصیت های بزرگی هم مانند مرحوم آیت الله معرفت و آیت الله امینی در این نهاد حضور یافتند و دبیر این نهاد دکتر حجت الاسلام والمسلمین محمد جواد صاحبی شخصیتی با نگاه تاریخی و تمدنی بود، یاد آنان را گرامی می داریم که بر رونق و اعتبار و جایگاه این نهاد افزودند.

وی تصریح کرد: تحولات در همه عرصه ها در حال انجام است و طبیعی است که دین هم باید تحولاتی را ایجاد کند و پاسخگوی نگاه و نیازهای روز باشد و دین پژوهی باید وارد مرحله جدیدی شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های دینی تطبیقی التجدید در لبنان گفت: سرشت دین پژوهی معاصر در حرکت رفت و برگشت میان نسل جدید و دین رقم می خورد و این نهاد به منظور پاسخ به نیازها و پرسش های جامعه و عرضه آن به نسل جدید شکل گرفته است.

با شناخت انسان معاصر پاسخگوی نسل روز باشیم

وی با بیان اینکه شناخت نسل جدید یک مطالعه مهم و پیچیده ای است، افزود: مرحوم شهید صدر بر شناخت « انسان معاصر » تاکید دارد لذا شناخت انسان معاصر یک موضوع مهم و کلان و مادر شناخت تمام موضوعات است.

وی ادامه داد: در مرحله بعد باید از خاستگاه شناخت انسان به دین برگردیم و آنقدر این رفت و برگشت باشد تا به چشمه زمزم که مدنظر ما است رسیده شود و پاسخگوی نسل روز باشیم.

آیت الله مبلغی افزود: باید بین نسل معاصر و دین رفت و آمد داشت تا سرنوشت مهمی را رقم برنیم. یک لحظه غفلت سبب می شود که چیزی را بسازیم و جای انسان معاصر بگذاریم. در این صورت دین به جای پاسخ و برآورده کردن نیاز انسان واقعی به سمت انسان خیالی می رود.

وی گفت: مسائل انسان معاصر مدام در حال نو شدن است باید به موضوعات جدید در زمان خودش پاسخ دهیم لذا فقه، کلام و همه دانش ها و پژوهش ها باید به سمت شناخت انسان معاصر برود.

وی توضیح داد: دین پژوهی معاصر حرکتی است با درهای باز به روی انسان معاصر تا بتواند به انسان معاصر خدمت کند لذا علمی سازی و پاسخ هوشمند به سوالات باید انجام شود.

رئیس شورای دین پژوهان کشور با بیان اینکه دین پژوهی معاصر پلی بین دین و انسان معاصر با دو محور اساسی است، افزود: محور نخست توسعه دهی و کاربردی سازی علوم حوزوی در برابر نیازهای زمانه و محور دوم جایگاه پژوهش در مطالعات بین رشته ای است.

علوم حوزوی باید پاسخگوی نیاز انسان معاصر باشد

وی در خصوص کاربردی سازی علوم حوزوی گفت: فقه، کلام، اصول و همه دانش های حوزوی باید پاسخگوی نیاز انسان معاصر باشد. کلام جدید باید توسعه پیدا کند و تاریخ شناسی کلامی و جامع شناسی کلامی با حفظ ارتباط با دین و خدا باید داشته باشیم

وی افزود: در بخش محور دوم دین پژوهی معاصر تلاش دارد از خاستگاه دین به علوم انسانی نگاه کند زیرا دین در جهان از حالت عزلت خارج شده و مانند یک اصل اساسی و رو به گسترش مطرح است. دین هم اکنون فضاهای علمی و آکادمیک را تسخیر می کند لذا حوزه علمیه نباید از دین پژوهی غافل شود یا به اقدامات محدود بسنده کند.

دین پژوهی باید حرکت اصلی حوزه علمیه باشد

آیت الله مبلغی تاکید کرد: دین پژوهی باید حرکت اصلی حوزه علمیه باشد. حوزه اگر بخواهد حرکت اش پایدار و استوار گردد و علوم در آن پویا و کاربردی شود راهی جز روی آوردن به دین پژوهی ندارد.

وی گفت: برنامه نهاد دین پژوهان برای دهه پیش رو نگاه جدید پژوهشی به آینده و بیان نسخه های کاربردی است. برای رسیدن به اهداف هفت محور اساسی را مدنظر داریم.

وی بیان کرد: هدف نخست کشف و ارائه ساحت های دین پژوهی و دوم عرضه پژوهی کالای دینی است که از سوی عالمان دینی به جامعه عرضه می شود که به عبارت من عرضه پژوهی باید انجام شود تبلیغ و رسانه جویی دینی است. اگر غفلت شود ممکن است با شیوه های بدون برخورداری از قدرت عرضه بسنده و بر مکانیزم های کم شعاع تمرکز شود.

منبر باید بازتعریف شود

وی افزود: به عنوان مثال منبر باید بازتعریف شود با عناصر اصلی آن و راه های تبلیغ دینی مورد پژوهش قرار گیرد و به اقتضائات جدید لینک شود.باید تعریف درستی از رسانه داشته باشیم.

حوزه استفاده درستی از رسانه ندارد

رئیس شورای دین پژوهان کشور گفت: متاسفانه ما استفاده معکوس، بی فایده و گاهی گاهی از رسانه داریم که ما را درست به مقصد نمی رساند.

وی با بیان اینکه پژوهش در حوزه نیازمند پژوهش است، گفت: نخست معیارهای پژوهش درست و دوم ایده پژوهی در حوزه پژوهش های دینی مهم است. بسیاری از ایده ها در حوزه و خانه ها و ذهن آدم ها وجود دارد اما خاک می خورند. نه شناسایی کردیم و نه می دانیم صاحبان ایده چه کسانی هستند و با مرگ آدم ها ایده ها از بین می رود. ایده نقطه شروع است و ما تشنه ایده ها هستیم

وی بیان کرد: شناسایی ایده ها و ایده پردازها گام اول است دوم سنخ بندی و دسته بندی ایده ها است که از اهمیت بالایی برخوردار می باشد و سوم تلاش برای ارتقای ایده و سوق دادن آن به سمت نظریه است.

مشکل مرگ ایده ها را داریم

آیت الله مبلغی با بیان اینکه مشکل مرگ ایده ها را داریم، افزود: قبل از مرگ باید فضایی به برای ایده ها فراهم شود که تبدیل به نظریه شوند. شناسایی ایده ها دسته بندی ایده ها و فضا دادن به ایده ها برای رسیدن به نظریه سه اقدام در این راه است که باید عملی شود.

وی ادامه داد: برخلاف تاکید مقام معظم رهبری نظریه پردازی کافی در حوزه علمیه وجود ندارد برخی اوقات ایده جای نظریه را گرفته است لذا سومین محور پژوهش پژوهی، نظریه پژوهی در حوزه دین است. باید نظریات را مبنا قرار دهیم. حوزه باید تمرکز خود را بر نظریه بگذارد و همه کیان و سرنوشت خود را بر محقق کردن نظریه ببیند.

وی افزود: چهارمین محور مورد تاکید نهاد دین پژوهی، روش پژوهی علوم دینی بویژه در دو حوزه اجتهاد و کلام است. باید تمرکز بر این حوزه داشت و روش علوم را شناسایی و بررسی کنیم. نگاه به روش پژوهی در حوزه تا حدودی در حال شکل گرفتن است اما نیازمند حرکت و همگرایی بزرگان حوزه علمیه است. بدون روش، پژوهش شکل نمی گیرد

رئیس شورای دین پژوهان کشور بیان کرد: محور پنجم جایگاه پژوهش در مطالعات بین رشته ای است. امحا، القا و اهمال نسبت به حاصل رشته های مختلف و داشته های رشته های مختلف به این معنا است که موضوع را نشناسیم و حرکت اقتصادی نداشته باشیم و در دنیای امروز به دقت حرکت نکنیم. لذا دین شناسی باید جایگاه خود را در رشته های مختلف پیدا کند.

وی گفت: هنوز حاصل پژوهش های دینی را به سبد مطالعات میان رشته ای اضافه نکرده ایم و تعریفی بر این نداشتیم و نمی توانیم هم سخنی کنیم. باید با قدرت به این عرصه ورود کنیم.

باید مطالعات بینا رشته ای را در مطالعات پژوهش دینی بیاوریم

وی ادامه داد: ششمین محور جایگاه شناسی مطالعات بین رشته ای در پژوهش دینی است. باید مطالعات بینا رشته ای را در مطالعات پژوهش دینی بیاوریم تا بتوانیم نظر در دین بیاندازیم و در نتیجه پاسخ های دین را بگیریم.

آیت الله مبلغی گفت: محور هفتم، کلان موضوعات پژوهی است. دانشگاه ها، حوزه ها و پژوهش های ما از کلان ها گریخته و به سمت موضوعات کلان نرفته ایم. پژوهش های دینی باید بر مسائل کلان تمرکز کند. اگر به مسائل خرد به جای کلان بپردازیم مانند آب در هاون کوبیدن است.

حوزه باید به شکل فوری و فوتی به سمت وحدت پژوهی جهان اسلام برود

وی بیان کرد: امروز حوزه باید به شکل فوری و فوتی به سمت وحدت پژوهی جهان اسلام برود. آخرت الزمان شناسی، اندیشه پژوهی، دینی پژوهی و تمدن پژوهی نمونه هایی است که باید به آن پرداخته شود.

وی گفت: دومین هدف نهاد دین پژوهی، در دهه پیش رو ارائه خدمات علمی و اجتماعی این نهاد با ابعاد ملی و بین المللی است.

نیازمند تبادل نظریات با جهان اسلام هستیم

این پژوهشگر و چهره شناخته شده حوزوی گفت: اگر صرفا بر داخل تکیه کنیم و از نظریه های پژوهشگران بین الملل استفاده نکنیم و با آنان تبادل نظر نداشته باشیم پژوهش ما ناقص الخلقه خواهد شد. باید با جهان اسلام اعم از شیعه و سنی تبادل نظر و پژوهش داشته باشیم.

وی افرود: برخی مسائل در جهان عرب یا در ایران منعکس می شود که بر یکدیگر اثر می گذارد. پژوهش ها باید فرامرزی حرکت کند تا به موفقیت مورد نظر دست یابیم. پژوهش در یک مجموعه و یا درون کشوری برد لازم را نخواد داشت. این امر به نفع تشیع و تسنن است. باید به این مساله بین المللی بیاندیشیم. این امر به دین قدرت می دهد. لذا باید با مراکز علمی داخلی و خارجی بنا به اولویت و امکانات رایزنی کنیم.

وی گفت: نهاد دین پژوهی باید از تکیه بر مسائل خرد و روزمره خارج شود. ایده های نو را منعکس کند. با سایر نهادها مشارکت و مساعدت کند و خدمات ارائه و دریافت کند و نفطه وصلی بین پژوهشگران و مراکز علمی باشد.

نیازمند خبرگزاری قوی دین پژوهی هستیم

آیت الله مبلغی با بیان اینکه نهاد دین پژوهی از فقدان یک خبرگزاری دینی قوی در حوزه پژوهش رنج می برد، افزود: ایجاد خبرگزاری تخصصی دین پژوهی که محتوای یک خبر پژوهشی را به زبان رسانه تبدیل و به صورت منظم و جامع به زبان های مختلف عرضه کند، خدمت بزرگی به دین و جامعه در عرصه بین المللی است. اگر حوزه علمیه و نهادهای دولتی پای کار بیایند و امکانات اختصاص یابد و این امر محقق می شود.

وی افزود: تا زمانی که خبرگزاری در این حوز وجود ندارد با برخی خبرنگاران همکاری کنیم و اخبار پژوهشی را اطلاع رسانی و ویرایش آن را به عهده گیریم زیرا پژوهش های مهم از دید خبرنگاران مغفول می ماند.

وی با بیان اینکه شخصیت های بزرگ حوزوی در نهاد دین پژوهی حضور دارند، افزود: باید از ظرفیت آنان استفاده کرد و این نهاد را از حالت بالقوه یا نیمه بالافعل خارج کنیم و در زمینه پخته کردن ایده ها با نگاه بین المللی همکاری داشته باشیم. باید به سمت پر کردن خلل ها برویم و تکرار مکررات را نداشته باشیم.پایان پیام/۱۱۰